Ο πρόσφατος χαμός του γνωστού Αμερικανού ηθοποιού Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν από υπερβολική δόση ηρωίνης ξανάνοιξε την κουβέντα για τις ουσίες διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα, όπου άνθιση γνωρίζουν τόσο τα «σκληρά» ναρκωτικά όσο και οι αρτηριοσκληρωτικές αντιλήψεις και νομοθεσίες. Ο 67χρονος σήμερα Γιώργης Οικονομόπουλος, νευρολόγος-ψυχίατρος, συγγραφέας, ακτιβιστής με πλούσια κινηματική δράση και ιδρυτής της θεραπευτικής κοινότητας ΕΛΕΥΣΥΝΑ κάνει κάποιες ενδιαφέρουσες εκτιμήσεις.
-Σίσα, χάπια, σκόνες, πρέζα, τζάνκια παντού... Συμφωνείς πως έχει ξεφύγει η κατάσταση με τα «σκληρά» στην Αθήνα; Γιατί; Φταίει απλώς η κρίση ή είναι κάτι περισσότερο;
Έχει, πράγματι, ξεφύγει εξαιτίας της ακολουθούμενης σκληρής κατασταλτικής πολιτικής που προωθεί το κέρδος –άρα το εμπόριο– καθώς και της «πρόκλησης»-έλξης που ασκεί το απαγορευμένο στις νεαρές ηλικίες. Η κρίση έχει απλώς αποκαλύψει σε όλη τους την έκταση την υποκρισία, τη βαρβαροτητα, το μάταιο, το ανασφαλές και τελικά την κοροϊδία του σύγχρονου μοντέλου ζωής, καθιστώντας αφερέγγυες τις όποιες συμβουλές μάς δίνονται τάχα για το καλό μας. Η επιθυμία ολοένα περισσότερων ανθρώπων να «χρωματίσουν» κάπως τη δύσκολη, ανιαρή, απειλητική, κενή, ανέμπνευστη, ανυπόφορη ζωή τους είναι πρωταρχικός παράγοντας πειραματισμού και τελικά κολλήματος στις ντρόγκες. Κάτι που η άγνοια και η μυθολογία της απαγόρευσης των «κρυμμένων παραδείσων» προκαλούν και αυξάνουν.
-Στρατιές εξαρτημένων, για υποθέσεις ναρκωτικών οι μισοί φυλακισμένοι, ουρές στις λίστες αναμονής για μεθαδόνη, θεαματική αύξηση σε κρούσματα HIV και ηπατίτιδας C, σκάνδαλα στον ΟΚΑΝΑ... Χρεοκόπησε, πιστεύεις, η επίσημη πολιτική για τα ναρκωτικά και γιατί;
Το ότι χρεοκόπησε απόλυτα είναι φως φανάρι! Είναι, βλέπεις, η ίδια η απαγόρευση που δημιουργεί και συντηρεί όλα τα προβλήματα που χρεώνουν γενικά κι αόριστα στα λεγόμενα ναρκωτικά: το παράνομο κι εγκληματικό εμπόριο, τους θανάτους από τη νοθεία και την αμφίβολη ποιότητα των καταναλισκόμενων προϊόντων, το αδιαχώρητο στις φυλακές, τις ατέλειωτες εργατοώρες στα δικαστήρια που συνοδεύονται από αιώνες ποινών και υπέρογκα χρηματικά πρόστιμα, την εγκληματικότητα του δρόμου που αφορά την εξεύρεση της δόσης (70% των περιπτώσεων), την ανυπαρξία αποτελεσματικών θεραπειών και τον στιγματισμό-ρατσισμό για τους χρήστες...
-Ποια είναι η φιλοσοφία του Ελευθεριακού Συνδέσμου Απεξάρτησης ΕΛΕΥΣΥΝΑ που έχεις δημιουργήσει; Πόσο επιτυχημένο έχει αποδειχθεί το πείραμα;
Η φιλοσοφία μας συμπυκνώνεται στις εξής αρχές: «Είμαι ένας άνθρωπος που βελτιώνεται», «Στηρίζομαι στις δικές μου δυνάμεις, τις αναπτύσσω και τις προσφέρω», «Ευχόμαστε η ανώτερη δύναμη μέσα μας να μας καταστήσει ικανούς ν' αποδεχτούμε το παρελθόν και να ορίσουμε το μέλλον με βάση την ελεύθερη δραστηριότητα, την αλληλεγγύη και την Εσωτερική Ομορφιά», «Απεξαρτήσεις χωρίς εγκλεισμό, χρήματα και υποκατάστατα», «Ο πολιτισμός και η άσκηση, κλειδιά στην απελευθέρωση»... Είμαστε, βλέπεις, ένα ανοιχτό, ελεύθερο θεραπευτικό πρόγραμμα, όπου όλοι οι διδάσκοντες είναι εθελοντές. Η επιτυχία, τώρα, εξαρτάται από τη φάση και το στάδιο του κάθε απεξαρτούμενου. Από το 2004 που λειτουργούμε με τη νέα μας μορφή (ως ΕΛΕΥΣΥΝΑ-πρώην ΕΣΕΑΝ) πάνω από 50 πρόσωπα έχουν διακόψει τις σχέσεις τους με την «Ηρώ». Όχι, δεν απορρίπτουμε εντελώς τα στεγνά προγράμματα, απλώς τα θεωρούμε βιτρίνα της απαγόρευσης, στρατόπεδα όπου «μπορεί και πρέπει» κάποιος να θεραπευτεί απλώς και μόνο για να μη πάει φυλακή, όπως διακηρύσσουν κιόλας.
Η χρήση ουσιών είναι για σένα ζήτημα καταρχάς πολιτικό, ηθικό, φιλοσοφικό, υπαρξιακό ή τι;
Απ' όλα είναι, φίλε μου! Κυρίως, όμως, πρόκειται για ζήτημα αυτοκαθορισμού και αυτοδιαχείρισης. Είναι, κοντολογίς, η προσπάθεια ενίσχυσης της αρχής της Ηδονής απέναντι στη συνήθως ιδιαίτερα σκληρή αρχή της Πραγματικότητας.
-Έχεις ταχθεί δημόσια πολλά χρόνια τώρα υπέρ της ελεύθερης κάνναβης, η αποποινικοποίηση της οποίας κερδίζει διαρκώς έδαφος, με πιο πρόσφατο παράδειγμα το Κολοράντο (ΗΠΑ). Οι πολέμιοί της υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι η κάνναβη, και ειδικά η σκανκ, η πιο διαδεδομένη σήμερα μορφή της, είναι επίσης εξαρτησιογόνα. Τι απαντάς;
Ουσίες νόμιμες, όπως η νικοτίνη και το αλκοόλ, είναι αποδειγμένα πολύ πιο εξαρτησιογόνες και ανθυγιεινές από την κάνναβη οποιασδήποτε μορφής! Ποτέ κανείς δεν πέθανε από τη «φούντα», ενώ από αλκοόλ και καπνό, εκατομμύρια... Η κάνναβη είναι σήμερα νόμιμη όχι μόνο στο Κολοράντο αλλά και στην πολιτεία της Ουάσινγκτον (για ψυχαγωγικούς λόγους). Νόμιμη είναι για ιατρικούς σκοπούς σε άλλες 18 πολιτείες των ΗΠΑ αλλά και σε είκοσι ευρωπαϊκές χώρες, ενώ πέρσι απελευθερώθηκε στην Ουρουγουάη. Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω.
-Πολύς θόρυβος έγινε για την αποποινικοποίηση της κατοχής ουσιών για ιδία χρήση, ειδικά της κάνναβης, μάταια όμως. Ο νέος νόμος (ν. 4139/2013) τιμωρεί με φυλάκιση μέχρι 5 μηνών όποιον προμηθεύεται ή κατέχει ναρκωτικά ακόμα και για αποκλειστικά ίδια χρήση. Γιατί είναι τόσο δύσκολο να φιλελευθεροποιηθεί η νομοθεσία; Φταίει η έλλειψη πολιτικής βούλησης, ο παραδοσιακός μας συντηρητισμός, τα συμφέροντα που θα θιγούν;
Ευθύνονται καταρχάς τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα που συντηρεί η απαγόρευση. Φταίνε, ακόμα, η ξενόδουλη νοοτροπία (His Master's Voice, ήτοι κάνουμε ό,τι μας πουν οι ξένοι, και μάλιστα οι αντιδραστικότεροι από αυτούς), ο ψηφοθηρικός φόβος τού «τι θα πει ο κόσμος» (τη γνώμη του οποίου, ωστόσο, οι ίδιοι οι πολιτικοί διαμόρφωσαν με τις επιλογές τους) και, φυσικά, η κολοσσιαία άγνοια μιας πραγματικότητας που αλλάζει καθημερινά.
Παρότι θεωρητικά απαγορεύεται, υπάρχουν μέρη στην Αθήνα όπου γίνεται δημόσια χύμα χρήση κάνναβης και άλλων ουσιών. Είναι αυτό που λέμε «ο νόμος καταργείται στο πεζοδρόμιο» ή υπάρχει πια μεγαλύτερη ανοχή;
Αφενός στις φυλακές επικρατεί πια το αδιαχώρητο, αφετέρου έχουν αλλάξει οι προτεραιότητές τους. Το ίδιο το κλίμα της απαγόρευσης έχει άλλωστε μεταβληθεί διεθνώς, ενώ ο κόσμος, κυρίως η νεολαία, απλώς τους έχει γραμμένους και τους το δείχνει με κάθε τρόπο.
-Θα προκαλούσε, άραγε, γενικό χάος, όπως θα έφριτταν οι πολέμιοί της, ή θα ανέβαζε την ψυχολογία και την ποιότητα ζωής στην πόλη μας μια υποτιθέμενη απελευθέρωση της κάνναβης;
Αρχικά, θα έβλεπες σίγουρα πολύ περισσότερους χαμογελαστούς ανθρώπους σε δρόμους, πλατείες, γραφεία, σπίτια κι εξοχές! Η νόμιμη κάνναβη θα λειτουργούσε ανασταλτικά στα φαινόμενα της βίας, της εγκληματικότητας, του άγχους, της ψυχικής υγείας πολλών από εμάς. Θα υπήρχαν πολύ λιγότεροι χρήστες ηρωίνης, πολύ λιγότεροι κρατούμενοι, πολύ λιγότεροι κατεστραμμένοι οικογενειακά, επαγγελματικά, οικονομικά και κοινωνικά από τις διώξεις, τις καταδίκες και τον στιγματισμό συμπολίτες μας. Μετά τα δύο-τρία πρώτα χρόνια της νομιμοποίησης θα λιγόστευαν, επιπλέον, οι ανήλικοι χρήστες. Θα άνοιγαν, παράλληλα, πλήθος νέες θέσεις εργασίας, ενώ το ίδιο το κράτος θα αποκόμιζε σημαντικά έσοδα αφενός από την εξοικονόμηση των πόρων που ροκανίζει η απαγόρευση (πάνω από μισό δισ. ευρώ ετησίως) και αφετέρου από τη φορολόγηση των coffee shops και των εξαγωγών. Αλλά το σημαντικότερο από πλευράς δημόσιας υγείας θα ήταν η δυνατότητα θεραπευτικής αξιοποίησης του φυτού για πλήθος ψυχικών και σωματικών ασθενειών, με πρώτη ανάμεσά τους τον καρκίνο.
-Παλιότερες προτάσεις σου ως μέλους της Επιτροπής Ναρκωτικών του Δήμου Αθηναίων (1992-3) δεν εισακούστηκαν. Δύο δεκαετίες μετά τι θα πρότεινες;
Ακριβώς τα ίδια, με περισσότερη ακόμα επιμονή στην επιτακτικά αναγκαία πλήρη νομιμοποίηση της κάνναβης, που δεν είναι άλλωστε καν ναρκωτικό αλλά βοτάνι θεραπευτικό. Η εκτεταμένη χρήση συνθετικών ουσιών που παρατηρείται στις περισσότερες σύγχρονες δυτικές μητροπόλεις είναι, εκτιμάς, σημείο απελευθέρωσης ή σύμπτωμα μιας ασφυκτικής καθημερινότητας;
Είναι βασικά σύμπτωμα του κυνηγητού των φυσικών ψυχοτρόπων ουσιών και της ευκολίας παραγωγής συνθετικών υποκατάστατων της ευτυχίας ως αντίβαρο στους όλο και πιο ξέφρενους ρυθμούς ζωής. Αυτό, φυσικά, στο πλαίσιο μιας τεχνοκρατούμενης κι εξίσου «συνθετικής» κοινωνίας, που ακόμα και το λουλούδι το μετατρέπει σε χάπι.
-Τι θα έλεγες σε ένα νέο παιδί που σκέπτεται να πειραματιστεί με τις ουσίες;
Θα έλεγα πως ασφαλέστερο θα ήταν να πειραματιστεί αφού ενηλικιωθεί, όταν το νευρικό του σύστημα θα είναι πιο «δεμένο». Ακόμα καλύτερα θα ήταν να είχε ήδη πειραματιστεί πιο πριν με το πνεύμα και το κορμί του. Εμείς στον ΕΛΕΥΣΥΝΑ λέμε: «Εμπρός για αυτοδύναμες μαστούρες!», που σημαίνει να παράγουμε μόνοι μας τα ενδογενή ψυχοτρόπα (αδρεναλίνη, ενδορφίνη, ανανταμίδη, ντοπαμίνη κ.ά.). Σε αυτό βοηθούν πολύ η σωματική άσκηση, ο πολιτισμός (μουσική ,χορός ,θέατρο, παιχνίδι κ.ά.) και, πάνω απ' όλα, ο ζωντανός έρωτας.
-Θα λήξει πιστεύεις κάποτε ο σύγχρονος παγκόσμιος πόλεμος κατά των «ναρκωτικών» και ποιον θα βρει νικητή;
Έχουν ήδη σημάνει οι καμπάνες για τη νεκρώσιμη ακολουθία της απαγόρευσης, της δαιμονοποίησης και της καταστολής... Ως πρωθιερέας ήδη τούς ψέλνει το τροπάριο ο αξιότιμος πρόεδρος της Ουρουγουάης Χοσέ Μουρίχα. Άντε και στα δικά μας!
Ο Γιώργης Οικονομόπουλος ετοιμάζεται να εκδώσει ένα νέο περί ουσιών βιβλίο, ενώ ο θεατρικός θίασος του ΕΛΕΥΣΥΝΑ ξεκινά τον Απρίλιο παραστάσεις με το έργο «Περσεφόνη - Η Διδαχή της Απουσίας». Ενημερώσου ευρύτερα στους ιστότοπους Elefsyna.org, giorgosoiko.gr
σχόλια