Ο WD, παρόλο που έχει ένα όνομα (Wild Drawing) που σε προετοιμάζει για μια ατίθαση εμφάνιση, είναι πολύ διακριτική παρουσία, μικρόσωμος και χαμηλών τόνων, τόσο, που περνάει σχεδόν απαρατήρητος. Καλλιτέχνης από το Μπαλί, με εμπειρία στο σχέδιο από τα πολύ νεαρά του χρόνια, έφτασε στην Αθήνα πριν από μία δεκαετία για να βάψει και από τότε την έκανε σπίτι του. «Είναι ωραία η Αθήνα», λέει, «μου αρέσει και έχω επιλέξει να μένω εδώ, παρ' όλες τις δυσκολίες. Βέβαια, τίποτα δεν είναι για πάντα, η αλήθεια είναι ότι έχω σκεφτεί πολλές φορές να φύγω. Στην Αθήνα, αυτήν τη στιγμή, γίνονται πολλά πράγματα σε όλους τους τομείς της τέχνης –η τέχνη μεγαλουργεί σε κρίσιμες ιστορικές περιόδους, όπως αυτή που διανύουμε–, αλλά δεν νομίζω ότι παίρνουν τη δημοσιότητα που τους αξίζει. Υπάρχουν ομάδες, κολεκτίβες, μεμονωμένοι καλλιτέχνες, δουλειές, που, αν έρχονταν από το εξωτερικό, θα έβρισκαν μεγάλη ανταπόκριση και στήριξη. Και να σκεφτεί κανείς ότι ξένοι καλλιτέχνες και διεθνείς καλλιτεχνικοί θεσμοί επιλέγουν σήμερα την Αθήνα –και με κριτήριο αυτήν ακριβώς τη γεωπολιτική, οικονομική και ανθρωπιστική κρίση– ως το πιο ταιριαστό μέρος και κοινό για να παρουσιάσουν το έργο τους». Τα τελευταία χρόνια ο WD έχει αφήσει έντονα τη σφραγίδα του στους δρόμους της πόλης με έργα με πολιτικό μήνυμα και ξεκάθαρα κοινωνικά σχόλια που τον έχουν κάνει έναν από τους πιο αναγνωρίσιμους καλλιτέχνες. Από τα πρώτα ασπρόμαυρα σχέδια με τη χαρακτηριστική «αθώα φάτσα» με την υπογραφή του, τα πολύχρωμα πορτρέτα του Joker-σεφ, τα ανθρώπινα κεφάλια με το μότο «All you need is a joke» (τα οποία υπάρχουν ακόμα στον Κεραμεικό), μέχρι τα murals στα Εξάρχεια (το πιο πρόσφατο είναι ο «Άστεγος», «No land for the poor»), το Space Monkey στην πανεπιστημιούπολη στου Ζωγράφου και τους Ελέφαντες («What if I fall? But imagine, what if you fly?») που έκανε πριν από μερικούς μήνες, έχει κερδίσει τον σεβασμό όλων, ακόμα και καλλιτεχνών πέρα από τη street art. Η επαφή του με την τέχνη ξεκίνησε όταν ήταν μικρό παιδί. «Κάθε τελετή στους ναούς είναι μια αφορμή για να γνωρίσεις και να εξασκηθείς στην τέχνη, είτε ζωγραφίζοντας είτε κάνοντας διάφορες κατασκευές με το χέρι» λέει. «Ο παππούς μου κατασκεύαζε φιγούρες για το Θέατρο Σκιών που έχουμε στο Μπαλί (Wayang Kulit) και έδινε παραστάσεις στους ναούς». Είναι αεικίνητος, στρίβει τσιγάρο και τα ράστα μαλλιά του συνοδεύουν την κάθε του κίνηση. Την ώρα που μιλάμε σηκώνεται για να μας ξεναγήσει στην εντυπωσιακή έκθεσή του με τίτλο «Late night tale» που μέχρι το τέλος του μήνα θα φιλοξενείται στην γκαλερί Sarri12, εμπνευσμένη από την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, μόνο που μέσα από τα μάτια του έχει μετατραπεί σε «Αλίκη στη Χώρα των Πληγών». «Τα ασπρόμαυρα έργα μου είναι παραμύθια σε μικρές ώρες γιατί είναι σκοτεινά», εξηγεί, «επειδή είναι σκοτεινή και η εποχή, πολύ σκοτεινή. Όλα τα θέματα στη "Χώρα των Πληγών" προέκυψαν από την καθημερινότητά μας, όσα ζούμε γύρω μας, από αυτά που ακούμε». Είναι μία από τις σπάνιες εκθέσεις του. Η προηγούμενη ήταν τον Δεκέμβριο στο Λονδίνο, επειδή προτιμάει να ζωγραφίζει στον δρόμο. «Σε γκαλερί δεν κάνω έργα μου πολύ συχνά, μου αρέσει περισσότερο ο δρόμος, γιατί μπορώ να κάνω τα πάντα και να τα βλέπει ελεύθερα ο καθένας, ενώ η γκαλερί έχει περιορισμούς» λέει. «Την έκθεση την κάνω για βιοπορισμό. Αν μπορούσα να βιοποριστώ αλλιώς, δεν θα έμπαινα σε γκαλερί, θα έβαφα μόνος τον δρόμο. Ζω από αναθέσεις τοιχογραφιών που μου γίνονται και από λίγα έργα που πουλάω, πιο πολύ από δουλειές που μου αναθέτουν. Μόνο τη δουλειά μου έχω, δεν διαθέτω άλλους πόρους. Δύσκολα επιβιώνεις πια, δεν υπάρχουν λεφτά και η δουλειά που έχω δεν είναι σίγουρη. Παλιότερα έκαναν πιο πολλά έργα σε σπίτια, σε παιδικά δωμάτια. Τώρα αυτά κόπηκαν και όσα παραγγέλνουν είναι από τον επαγγελματικό χώρο. Από εκεί προσπαθώ να ζήσω. Είναι αστείο, αλλά τα έργα στον δρόμο διαρκούν πιο πολύ απ' ό,τι σε μια έκθεση. Υπάρχουν έργα μου σε δρόμους της Αθήνας που δεν έχει αγγίξει κανείς εδώ και τέσσερα χρόνια, ενώ σε μια γκαλερί μένουν όσο διαρκεί η έκθεση και μετά οι τοίχοι ασπρίζονται για την επόμενη».
Υπάρχουν έργα μου σε δρόμους της Αθήνας που δεν έχει αγγίξει κανείς εδώ και τέσσερα χρόνια, ενώ σε μια γκαλερί μένουν όσο διαρκεί η έκθεση και μετά οι τοίχοι ασπρίζονται για την επόμενη.
Το τεράστιο mural στην γκαλερί τού πήρε 14 μέρες να ολοκληρωθεί και έχει βάψει κάθε σπιθαμή του χώρου, σχεδόν 350 τετραγωνικά μέτρα, τους τοίχους, τα ταβάνια, τα πατώματα, τις σωληνώσεις της θέρμανσης που έχουν ενσωματωθεί στο σκηνικό. Πριν από μερικές μέρες τοποθέτησε στα κενά σημεία που είχε αφήσει πίνακες που επίσης ενσωματώνονται στο τελικό mural, με λεπτομέρειες που είναι προς πώληση. «Έχει έντονη αναφορά στα κόμικ, που αγαπάω πολύ», λέει, «και είναι μια αφήγηση που ξεκινάει από την εποχή της αθωότητας, περνάει στην καταστροφή της φύσης, στα μεταλλαγμένα, στον πόλεμο, στην προσφυγιά, στη συσσώρευση κεφαλαίου, στην πλύση εγκεφάλου, στο εμπόριο ναρκωτικών, και κλείνει με τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας. Ο κόσμος μας δηλαδή». Η ειδυλλιακή εικόνα της φύσης σε υποδέχεται λίγο πριν αρχίσει το ταξίδι της «Αλίκης», του κάθε επισκέπτη, δηλαδή, που μπαίνει στον χώρο της έκθεσης. Στην περιπλάνησή σου συναντάς τον κούνελο που κρατάει στο χέρι του ένα ρολόι που λιώνει (με αναφορές στον Νταλί) και συμβολίζει τον χρόνο που χάνεται, τον Ντόντο νεκρό, με το κουφάρι του γεμάτο σκουπίδια που παραπέμπει στη γνωστή viral εικόνα του πουλιού στη θάλασσα, τους Tweedledee και Tweedledum, τους δίδυμους που τρώνε junk food με βουλιμία – «μεταλλαγμένα, supersized φαγητά, ο καταναλωτισμός σε όλο του το μεγαλείο» σύμφωνα με τον καλλιτέχνη. Πιο πέρα, ο Mad Hatter έχει γίνει ο Θείος Σαμ με όπλα στα χέρια. Υποτίθεται ότι θα φέρει ειρήνη στον κόσμο με τις παρεμβάσεις του, αλλά φέρνει μόνο πόλεμο και καταστροφή. Μετά την καταστροφή, έρχονται οι πρόσφυγες. Ο πόλεμος γίνεται για το πετρέλαιο, αυτός είναι ο κύριος λόγος, και πάνω στα βαρέλια κάθεται ένας Άραβας-κάμπια που δεν νοιάζεται για όσα συμβαίνουν γύρω του. Οι πρόσφυγες συνεχίζουν το ταξίδι τους προς μια βασίλισσα-Άνγκελα Μέρκελ, η οποία κρατάει στα χέρια το γουρουνάκι που είναι ο παγκόσμιος κουμπαράς, η παγκόσμια τράπεζα. Πίσω της είναι η ταμπέλα του Άουσβιτς, μόνο που εδώ δεν λέει «Arbeit macht frei» («Work sets you free») αλλά «Nothing is free». Στον επόμενο τοίχο υπάρχει ζωγραφισμένη σε 3D η πλύση εγκεφάλου που σε αναγκάζουν να υποστείς τα μέσα. Μετά, ο Cheshire Cat συνδέεται με τα ναρκωτικά που σε διαλύουν και είναι μια πολύ επικερδής επιχείρηση. «Η τοιχογραφία ολοκληρώνεται με τα πυρηνικά που προκαλούν μεταλλάξεις σε όλα τα ζώα, αλλά, παρ' όλη την καταστροφή, ο άνθρωπος θέλει ακόμα να είναι κοντά στη φύση και ψάχνει ένα καταφύγιο» λέει ο WD. «Υπάρχει έστω και μια μικρή ελπίδα ότι κάτι μπορεί να κάνει για να σωθεί. Η νέα γενιά μπορεί να έχει καλό τέλος, όπως στο παραμύθι».
Τα τελευταία πέντε χρόνια έχει βάψει σε πολλές χώρες του κόσμου, αλλά τα έργα του είναι παροδικά, συνήθως τα σβήνουν πολύ γρήγορα, σε ελάχιστα σημεία αντέχουν στον χρόνο, όπως στην Αθήνα. «Πραγματικά, δεν ξέρω πού μπορεί να βρει κάποιος τα έργα μου, γιατί, κυριολεκτικά, έπειτα από μερικές ώρες μπορεί και να μην υπάρχουν» λέει. «Όμως, είτε ταξιδεύοντας μόνος σου είτε για κάποιο φεστιβάλ, το βάψιμο έξω είναι πάρτι. Γνωρίζεις άλλους καλλιτέχνες, βάφεις σε φοβερά spots και γενικά το κλίμα είναι υπέροχο! Η τέχνη δεν θα έπρεπε να θεωρείται πολυτέλεια και προνόμιο κάποιας ελίτ, συχνά οικονομικής. Η τέχνη είναι ανάγκη. Εξάλλου, αν δεν ήταν ανάγκη, δεν θα εξελισσόταν ούτε θα επιβίωνε όλα αυτά τα χρόνια, από τότε που ο άνθρωπος άρχισε να στέκεται στα δυο του πόδια μέχρι σήμερα. Και όσο θα υπάρχει ο άνθρωπος, θα υπάρχει και τέχνη, νομίζω. Όμως η τέχνη δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Το πρόβλημα μόνο αυτός που το δημιούργησε μπορεί να το λύσει. Ο άνθρωπος».
Τον ρωτάω πώς βλέπει να εξελίσσεται η street art τα τελευταία χρόνια, μετά τις μέρες δόξας που έζησε στα μέσα των '00s. «Νομίζω ότι παλιά ήταν πιο καθαρή κι αυτό ήταν που την έκανε πιο δυνατή. Σιγά-σιγά, όμως, η street art μετατρέπεται σε προϊόν, γίνεται μόδα και mainstream. Επίσης, κάποιοι street artists, δυστυχώς, δεν κάνουν έργα γιατί πραγματικά το νιώθουν και το αγαπούν, αλλά για τα likes και τη φήμη».
«Υπάρχει κάποιος Έλληνας καλλιτέχνης που σου αρέσει πολύ;». «Θαυμάζω τον Θεόφιλο για την επιμονή του, που, παρά το γεγονός ότι δεν μπορούσε να ζήσει από την τέχνη του, εξακολουθούσε να την κρατάει ζωντανή».
«Τι σου δίνει ελπίδα;». «Η ανθρωπιά».
Info:
Η έκθεση του WD «Late night tale» θα διαρκέσει μέχρι τις 31 Μαρτίου στην γκαλερί Sarri12, Σαρρή 12, Ψυρρή.
