Μάρτιος 1997 και ο Νίκος Φώσκολος απέναντί μου, σε ένα εστιατόριο τής παραλιακής που ο ίδιος έχει διαλέξει, για μια συνέντευξη. Μαζί του και η πιστή σύντροφος των χρόνων του γήρατος, Τόνια.
«Ναι, το ξέρω ότι προκαλώ αντιδράσεις. Αλλά δεν τις προκαλώ εγώ. Τις προκαλεί η επιτυχία. Αυτή είναι που οι επικριτές μου φθονούν» ξεκινά δυναμικά την κουβέντα ο τότε 70χρονος σκηνοθέτης.
— Έχετε ακούσει κ. Φώσκολε την κατηγορία που σας προσάπτουν ότι δηλ. ο Αγνωστος Πόλεμος λειτουργούσε ως ένα είδος ναρκωτικού, σε μια δύσκολη για τον τόπο περίοδο. Εσείς τι απαντάτε;
Το ότι το σίριαλ λειτουργούσε κατευναστικά για το κοινό είναι κάτι που αφορά όλα τα σίριαλ της εποχής. Ειδικώς για τον Αγνωστο Πόλεμο σημειώστε ότι το 99% των ηθοποιών ήταν αριστεροί. Θέλετε ονόματα; Γκέλυ Μαυροπούλου, Αντωνόπουλος, η Νίκη Τριανταφυλλίδη, ο Περλέγκας, ο Εξαρχος. Έπειτα τι ήταν το έργο; Αφηγείτο τον πόλεμο της Ελλάδας εναντίον του φασισμού και του ναζισμού. Γι' αυτό ο λαός το αγαπούσε.
Εάν ο ελληνικός κινηματογράφος δεν επιστρέψει στον φυσικό του χρηματοδότη, που είναι ο θεατής, και συνεχίζει να παίρνει τα λεφτά πίσω από την πλάτη, δεν νομίζω ότι διαθέτει κάποια πιθανότητα ανάκαμψης.
— Γιατί λοιπόν χαρακτηριστήκατε από κάποιους χουντικός;
Μα γιατί ήθελαν να με βγάλουν από τη μέση. Και θα σας ρωτήσω το εξής: πώς είναι δυνατόν εγώ να κάνω χουντικό έργο και να μην κάνει ο Κουτσομύτης, ο σκηνοθέτης; Γιατί εγώ να είμαι στον δρόμο και αυτοί στη μαρκίζα. Η όλοι το κάναμε ή κανένας.
— Λέτε ότι ο Άγνωστος Πόλεμος είχε μηνύματα κρυπτογραφημένα. Η χούντα τότε γιατί δεν εμπόδισε την προβολή του;
Κοιτάξτε, οι πρώτοι δεν το πήραν χαμπάρι. Οι δεύτεροι, όταν ήρθε ο Ιωαννίδης, με κάλεσαν εκεί (είχα πάρει ηρεμιστικό για να πάω), με απείλησαν (ο Κιτσινέλης, ο αντισυνταγματάρχης, ο διοικητής της ΥΕΝΕΔ ), προσπάθησαν να με λογοκρίνουν, εγώ αντέδρασα και κάπως έτσι κόπηκε ο «Αγνωστος πόλεμος» και αργότερα το «Εν τούτω νίκα».
— Ας πάμε στα πιο πρόσφατα. Τις κατηγορίες για τη «Λάμψη» τις ξέρετε. Σαπουνόπερα, κιτς, έργο για τον κοσμάκη...
Δεν προσπαθεί κάποιος να το ανταγωνιστεί; Προσπάθησαν πολλοί. Απέτυχαν όλοι. Σημασία δεν έχεις να λες είμαι καλός. Σημασία έχει όταν κάνεις κάτι να το κάνεις καλά στο είδος του. Εγώ κάνω καθημερινό και το κάνω καλά.
— Επιτυχία όμως έχει και το Μπράβο της κ. Κορομηλά. Επιτυχία βλέπουμε τώρα να έχουν τα προξενιά που κάνει η κ. Πάνια. Τι διαχωρίζει τη δική σας επιτυχία από αυτές τις επιτυχίες;
Τίποτε δεν διαχωρίζει μίαν επιτυχία από την άλλη. Ο κόσμος θέλει να δει το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Και για να το βλέπει κάτι του δίνει. Η Ρούλα του δίνει ψυχαγωγία. Η κ. Πάνια μπορεί για πολλούς να είναι πρόσωπο που επιδέχεται κριτική όμως έβαλε μπροστά μια εκπομπή, η οποία έδωσε την ευκαιρία σε όλους μας να αντιληφθούμε ότι υπάρχει μια πτυχή στην κοινωνία μας και υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι έχουν ανάγκη επικοινωνίας. Ίσως το κακό να βρίσκεται στην επιτυχία της κ. Πάνια.
— Υπάρχουν κυκλώματα στους χώρους της τέχνης κ. Φώσκολε;
Υπάρχουν, αλλά εγώ δεν ανήκω σε αυτά. Όπως άλλωστε και αρκετοί αξιόλογοι ηθοποιοί. Π.χ. Ο Βασιλείου. Ποτέ δεν θα γίνει πρωταγωνιστής στο θέατρο. Στην τηλεόραση; Θα τον λατρεύουν. Στο θέατρο, τους ρόλους που θα 'παίζε ο Βασιλείου, θα τους παίζουν ηθοποιοί με το ένα δέκατο των δυνατοτήτων του.
— Γιατί αυτό;
Γιατί το θέατρο είναι άλλο χρηματιστήριο. Εκεί πρέπει να 'χεις στιλ. Πρέπει να είσαι σε όλες τις πρεμιέρες. Πρέπει να ανήκεις σε κύκλους και να καλλιεργείς αυτούς τους κύκλους. Πρέπει να επιλέγεις τα έργα που παίζεις. Τις παρέες σου.
— Στον ελληνικό κινηματογράφο;
Εάν ο ελληνικός κινηματογράφος δεν επιστρέψει στον φυσικό του χρηματοδότη, που είναι ο θεατής, και συνεχίζει να παίρνει τα λεφτά πίσω από την πλάτη, δεν νομίζω ότι διαθέτει κάποια πιθανότητα ανάκαμψης.
— Θα χρειαστεί όμως και μια καινούρια σειρά παραγωγών. Υπάρχει;
Οι παραγωγοί υπάρχουν όταν υπάρχουν οι δημιουργοί. Όταν βγεις εσύ και κάνεις μια ταινία με 200.000 εισιτήρια θα σου έρθουν αμέσως ίσα με 100 παραγωγοί.
— Μήπως όμως και ο κόσμος δεν εμπιστεύεται εύκολα τις ελληνικές ταινίες;
Μα είναι φυσιολογικό. Επί σαράντα χρόνια ο θεατής διαβάζει στις εφημερίδες για αριστουργηματικές ελληνικές ταινίες και πάει και βλέπει ταινίες, οι οποίες –αν μη τι άλλο– του προκαλούν ύπνο. Π.χ. ο Τσιώλης ο Σταύρος που ήταν βοηθός μου. Έχει ταλέντο. Θα μπορούσε να γυρίζει ταινίες σαν τους Αμερικάνους. Το γύρισε όμως στο φεστιβαλικό. Και βραβεύεται μια μεγάλη ταινία του. Πάω λοιπόν να τη δω. Είχε μέσα ένα παιδάκι. Ξεκινά το παιδί να πάει κάπου Και μας δείχνει όλη την πορεία σε φυσικό χρόνο. Πάει, πάει... Και δεν ήταν και καλός ο τόπος. Να είναι ένα γουέστερν όπου το άλογο καλπάζει στις λοφογραμμές κι από πίσω είναι το ηλιοβασίλεμα, ε, πάει κι έρχεται. Ήταν ένας δρόμος χωματένιος, σκαμμένος στα μισά ενός λόφου με πουρνάρια, δηλαδή ελεεινή εικόνα, και το παιδί πήγαινε, πήγαινε, πήγαινε...
— Για παρόμοιες εικόνες κατηγορούν και τον Αγγελόπουλο.
Άλλος είναι ο Αγγελόπουλος. Το πλάνο του Αγγελόπουλου έχει μία δόνηση. Μια εσωτερική διέγερση. Εγώ δεν μπορώ να είμαι με τον Αγγελόπουλο από άποψη του είδους κινηματογράφου που κάνει. Αλλά αναγνωρίζω και συλλαμβάνω τη δόνηση. Τον Αγγελόπουλο τον παραδέχομαι, μου αρέσει, τον θεωρώ άνθρωπο ταλαντούχο. Ή και τον Βούλγαρη. Έχει κι αυτός ταλέντο. Ο Τσιλιφώνης, το ίδιο. Ο Κατακουζηνός που έκανε τον «Άγγελο» ή ο Κοκκινόπουλος που έκανε την «Ανατομία ενός εγκλήματος». Αλλά έχει επικρατήσει η άποψη ότι όποιος κάνει έργο που το βλέπει ο κόσμος, είναι εμπορικός, άρα βγαίνει απ' το κλαμπ των ποιοτικών. Και δεν τολμάει κανείς να ξεμυτίσει.
— Αυτό το κλαμπ ποιοι το 'χουν κάνει; Ποιοι διαφεντεύουν τις τύχες και την πορεία μιας ταινίας;
Δεν θα σου απαντήσω γιατί θα με βλάψει. Και θα με βλάψει πολύ.
— Γιάννης Τριανταφύλλου
σχόλια