Γιατί οι παιδικές τηλεοπτικές σειρές της ΕΡΤ των '80ς παραμένουν αξεπέραστες.

Γιατί οι παιδικές τηλεοπτικές σειρές της ΕΡΤ των '80ς παραμένουν αξεπέραστες. Facebook Twitter
40

Ξανανεβάζω αυτό το ποστ, με αφορμή την επαναλειτουργία της ΕΡΤ, με την ελπίδα η νέα ΕΡΤ να βρει χώρο για πρωτότυπες παραγωγές παιδικών προγραμμάτων.

  

Όποιος με παρακολουθεί καιρό θα ξέρει το κόλλημά μου με τη δεκαετία του '80. Θα ξέρει όμως πως πάντα αυτοϋπονομεύω τη νοσταλγία μου, εξηγώντας υπομονετικά πώς, όχι, δεν ήταν καλύτερα τα πράγματα τότε - απλώς έτυχε να είμαι παιδί στα '80ς και να γνωρίζω τον κόσμο για πρώτη φορά. (Βρίσκω εκνευριστικούς αυτούς που λένε "δε γράφονται τέτοια τραγούδια σήμερα", "εμείς παλιά διασκεδάζαμε πραγματικά" κλπ. Είναι χαρακτηριστικό της κάθε γενιάς να θεωρεί την εποχή της δική της νεότητας την καλύτερη, μόνο που το ίδιο έκανε και η προηγούμενη απ' αυτήν γενιά, και η πρόπροηγούμενη κ.ο.κ. Ακόμα και στην Χρυσή Εποχή του Περικλή γραφόταν συχνά από ηλικιωμένους σοφούς ότι πάνω-κάτω η Χρυσή Εποχή ήταν χάλια σε σχέση με τότε που μεγάλωναν αυτοί.)

 

Όμως κάτι που ήταν όντως καλύτερο στα '80ς ήταν οι ελληνικές παιδικές τηλεοπτικές παραγωγές. Στο μεγαλύτερο μέρος των '80ς πιάναμε μόνο δύο κανάλια (που το Σαββατοκύριακο ξεκινούσαν μεσημέρι, και τις καθημερινές έκλειναν για μεσημέρι και έβαζαν το ρολόι), και οι διαθέσιμες τηλεοπτικές ώρες ήταν ελάχιστες σε σχέση με σήμερα. Κι όμως, προγράμματα ειδικά για παιδιά -ελληνικές παραγωγές!- χωρούσαν μια χαρά.

Η ΕΡΤ έκανε δικές της παραγωγές, και μετέφερε καλά βιβλία στη μικρή οθόνη πχ. τον Θησαυρό της Βαγίας, τον Κήπο με τα Αγάλματα κλπ. Υπήρχαν προγράμματα για όλες τις ηλικίες. Με τηλεπαιχνίδια όπως το Με το Άλβα και το Βήτα με το Νι και με το Σίγμα γνωρίζαμε μέρη της Ελλάδας. Με την αβάν γκαρντ εκπομπή Τα Παραμύθια Της Κούκλας (με τη φωνή της Όλιας Λαζαρίδου) βλέπαμε πώς με ελάχιστα χρήματα και μπόλικη φαντασία φτιαχνόταν ένα παιδικό, εικαστικό αριστούργημα - το ίδιο και με τον Παραμυθά και αργότερα τη Φρουτοπία.

Κανονικά, αν η ελληνική τηλεόραση συνέχιζε με τον ίδιο ρυθμό, σήμερα θα υπήρχαν τόσο φανταστικές εκπομπές, τόσο έξυπνα καρτούν, τόσο μοναδικά κόνσεπτ που οι σειρές των '80ς θα έμοιαζαν με ξεπερασμένα, ξεθωριασμένα απομεινάρια.

Επίσης πολλά απ' τα κινούμενα σχέδια ήταν ευρωπαϊκά κι όχι απαραίτητα αμερικάνικα και οπτικώς ομογενοποιημένα, πχ. τα Στρουμφάκια, ο Νιλς Χόλγκερσόν (άλλο ένα παιδικό βασισμένο σε αριστουργηματικό βιβλίο, του 1907 μάλιστα!), τα Κινέζικα Παραμύθια, το Σάγκμα, ο Γύρος του Κόσμου σε 80 ημέρες, το Τάο Τάο.

Χωρίς να θέλω να ακουστώ σαν τον παππού μου, στη δεκαετία του '80 -πριν μπουν τα κανάλια στον αυτόματο αμερικάνικο πιλότο αγοράζοντας απλώς ό,τι πουλούσε στην Αμερική- τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να μάθουν πράγματα. Να γνωρίσουν τον κόσμο, να έρθουν σε επαφή με αριστουργήματα της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας (απ' τον Δον Κιχώτη στους Τρεις Σωματοφύλακες και τον 'Νταρτακάν'), να ταξιδέψουν με τη φαντασία τους, να πληροφορηθούν για την ιστορία της Γης, να συναντήσουν άγνωστες σε αυτά κουλτούρες.

Δεν ήταν κανένας παράδεισος ποιότητας το παιδικό πρόγραμμα της ΕΡΤ στη δεκαετία του '80, αλλά υπήρχαν ένα σωρό εσωτερικές παραγωγές (η Χιλιοποδαρούσα, Το Στούντιο Φούσκοι, ακόμα και το Γύρω Γύρω Όλοι με το Ζουγανέλη που τραγουδούσε στο τέλος «Γεια σας παιδιά, γεια σας παιδιά, και να 'σαστε καλά»), που πέρα από διασκεδαστικές ήταν και εκπαιδευτικές. Ποιο κανάλι θα ξόδευε έστω και ένα ευρώ σήμερα για να κάνει ένα τηλεπαιχνίδι κυκλοφοριακής αγωγής για παιδιά; Κι όμως, τότε είχαμε το "Ο Φίλος μας ο ΚΟΚ" με τον Τσιβιλίκα και τη Μαριάννα Τόλη.

Παρατηρούσα πέρσι ένα 8χρονο κορίτσι που συνάντησα στις διακοπές. Το πιο λάιτ, το πιο παιδικό πρόγραμμα που έβλεπε ήταν το Παρά Πέντε – που κι αυτό παιζόταν γύρω στα μεσάνυχτα. Κατά τα άλλα, Πολυκατοικία, Μίλα Μου Βρώμικα, Πενήντα Πενήντα, Παπακαλιάτη, μερικά θρίλερ κτλ. 

Ενώ η δεκαετία του '80 ήταν καταστροφική από χίλιες δυο απόψεις, υπήρχε κάτι το οποίο δεν υπάρχει καθόλου πια: η έγνοια για τη διαμόρφωση του παιδικού χαρακτήρα – και ο απαραίτητος ανθρωπισμός για να επιτευχθεί αυτό. Ένας βαθύς ανθρωπισμός, αν σκεφτούμε τι παιζόταν, τι γυριζόταν τότε. ΟΚ, υπήρχε η σαπουνόπερα της Κάντυ Κάντυ ή τα πολεμικά των Τρανσφόρμερς, ή η απίθανη αγγλίδα Σούπερ Γιαγιά που πετούσε και νικούσε τους κακούς - υπήρχε θέλω να πω και η διασκέδαση, πήγαινε χέρι χέρι όμως με το νοιάξιμο για το παιδί και την ανάπτυξή του χαρακτήρα του. 

Πράγματα τότε δεδομένα, που σήμερα, κοιτώντας πίσω, μας κάνουν εντύπωση ακριβώς γιατί μοιάζουν να έχουν χαθεί εντελώς.

Κανονικά, αν η ελληνική τηλεόραση συνέχιζε με τον ίδιο ρυθμό, σήμερα θα υπήρχαν τόσο φανταστικές εκπομπές, τόσο έξυπνα καρτούν, τόσο μοναδικά κόνσεπτ που οι σειρές των '80ς θα έμοιαζαν με ξεπερασμένα, ξεθωριασμένα απομεινάρια. Το ότι διατηρούν μεγάλο μέρος της ποιότητας και της λάμψης τους δεν οφείλεται τόσο σ' αυτές, όσο στις σειρές που ακολούθησαν και παίζονται (αν παίζονται) σήμερα...

*** 

[+] Τέσσερα απ’ τα δεκάδες καλά παιδικά προγράμματα των ‘80ς

1) Παρ’ ό,τι η εικόνα μοιάζει τελείως ξεπερασμένη, ο Θησαυρός της Βαγίας (βασισμένος στο βιβλίο της Ζωρζ Σαρή) είναι μια σειρά που βλέπεται και σήμερα και από μεγάλους.

Εξαιρετικό σενάριο, καλές ερμηνείες, περιπέτεια, αγωνία, όμορφα γυρίσματα, μουσική που με έχει στοιχειώσει. Καλύτερο σήριαλ απ’ όλα όσα παίζονται σήμερα κάθε βράδυ στην τηλεόραση, κι όμως, το 1984 παιζόταν για τα παιδιά, στις πέντε το απόγευμα (τώρα έχει τις διάφορες σαπουνόπερες).

Ακόμα θυμάμαι κάθε καρέ απ’ τους τίτλους αρχής:

  

 

2) Μια φορά κι έναν Καιρό ήταν ο Άνθρωπος, και μέσα απ’ αυτόν μάθαινες με τρόπο διασκεδαστικό την ιστορία του κόσμου.

Το ότι δείχνει πώς η ζωή ξεκίνησε από μικροοργανισμούς που έγιναν ψάρια, που έγιναν άλλα ζώα, που έγιναν πίθηκοι και στο τέλος γίναμε εμείς, οι άνθρωποι, σήμερα μπορεί να ήταν και αμφιλεγόμενο σε πολλές χώρες.

Οι τίτλοι αρχής είναι ένα μικρό έργο τέχνης:

  

3) Ο Νιλς Χόλγκερσον της Σουηδέζας Σέλμα Λαγκερλοφ, γράφτηκε σαν σχολικό εγχειρίδιο Γεωγραφίας το 1907. Είναι η ζωντανή απόδειξη πως μπορείς να συνδυάσεις τη μάθηση με μια συναρπαστική, αστεία (και στο τέλος πολύ συγκινητική) ιστορία. Η μουσική των τίτλων της αρχής θα έπρεπε να καταχωρηθεί στην κατηγορία «Κλασική Μουσική».

  

4) Για την Φρουτοπία στήθηκε ένα ολόκληρο σύμπαν, γεμάτο φαντασία και γέλιο και έξυπνα κείμενα.

Ένα σύμπαν που έκτοτε, ακόμα και στις πιο πλούσιες στιγμές των ιδιωτικών καναλιών (όταν μπορούσαν να δίνουν εκατομμύρια στο Μικρούτσικο και τη Ρούλα και τη Μενεγάκη) δεν βρήκε ούτε ένα μιμητή. Σήμερα μοιάζει τρελό το ότι πριν από 25 χρόνια ένα κανάλι ξόδεψε χρήματα και χρόνο φτιάχνοντας μια υπερπαραγωγή, προσλαμβάνοντας γνωστούς ηθοποιούς για τις φωνές, παραγγέλνοντας καλά τραγούδια, και παρουσιάζοντας ένα τέτοιο θέαμα – με μοναδικούς αποδέκτες τα παιδιά

Ναι, η παλιά ΕΡΤ ξόδευε τότε χρήματα και για τα παιδιά, ενώ οι παιδικές διαφημίσεις απαγορευόταν πριν το βράδυ! Δεν τους ένοιαζαν ούτε τα χρήματα, ούτε βέβαια οι θεαματικότητες – δυο κανάλια ήταν όλα κι όλα, του ίδιου «αφεντικού». Ποιος θα νοιαζόταν σήμερα για τα παιδιά – ποιος θα ξόδευε λεφτά για να αγοράσει ή να φτιάξει ένα καλό παιδικό πρόγραμμα, με ανιδιοτέλεια, χωρίς οικονομικό ή ανταγωνιστικό συμφέρον;

 

40

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

σχόλια

20 σχόλια
Υπέροχο άρθρο για μια υπέροχη τηλεοπτική δεκαετία! Θυμάται κάποιος πως λεγόταν ένα παιδικό με την Χρύσα Σπηλιωτη, που στο τέλος έβλεπε μέσα από ενα μαγικό καθρέπτη και χαιρετούσε τα παιδιά-τηλεθεατές ("βλέπω τον Αντώνη, την Σοφία, τον Γιωργάκη ...");
Στον πρώτο ήχο από τη Φρουτοπία το μυαλό μου μπαίνει σε μια άλλη κατάσταση, αθώα, ασφαλή. Παρόλα αυτά, ήθελα να παρατηρήσω ότι αυτή η νοσταλγία των παιδικών μας χρόνων είναι που μας κάνει να το βλέπουμε έτσι. Όχι πως τα δημόσια ΜΜΕ δεν αλλάζουν, κατά το χειρότερο πάντα για τους παλιότερους, νομοτελειακά, αλλά έτσι είναι η ζωή. Μπορεί παρόμοιο άρθρο να δημοσιεύτηκε πριν 20 χρόνια από άλλον για την εκπαιδευτική τηλεόραση του '80, νοσταλγώντας την ποιότητα του υλικού που υπήρχε για τα παιδιά (βιβλία; ραδιόφωνο;) μιας ακόμα πιο περασμένης εποχής. Ύστερα είναι και το άλλο. Εκτός του ότι η ΕΡΤ δεν έχει πια επ'ουδενί το κοινό και τη συγκέντρωση συνεργατών (παραγωγή, ηθοποιοί κτλ, τα λεφτά και τις διαφημίσεις τα αφήνω απ'έξω) που είχε μονοπωλιακά το '80, πλέον η τηλεόραση είναι το τελευταίο μέσο που παρατηρώ χρησιμοποιείται για να διασκεδάση και να ψυχαγωγήσει (άγει την ψυχή) των παιδιών. Καλώς ή κακώς, τα μέσα επικοινωνίας πάντα αλλάζουν και βλέπω ότι πλέον οι νέοι γονείς στρέφονται κυρίως στο ίντερνετ κ στο dvd, για να παιδεύσουν τα παιδιά του από τη Λιλιπούπολη μέχρι σημερινές παραγωγές. Γενικά βέβαια, ακόμα και στην ιδωτική προς πώληση παραγωγή για παιδιά (π.χ. dvd) παρατητείται μια εμφανής έλλειψη ελληνικών παραγωγών, οι ξένες δεν έχουν σταματήσει καθόλου. Η ελληνική δουλειά περιορίζεται στη μεταγλώττιση ξένων παραγωγών, με γνωστούς ηθοποιούς - δλδ δεν είναι ότι δε συμμετέχουν πια οι ηθοποιοί στις δουλειές για παιδιά, τουναντίον. Για το ότι δε φτιάχνεται κάτι καθαρά ημέτερο, ε αν κοιτάξουμε το άρθρο μπορούμε να δούμε ότι τα χρυσά μας παιδικά κατά 90% ήταν ευθύνη μιας και μόνο κινητήριας δύναμης: της υπέροχης οικογένειας Σοφιανού. Χωρίς αυτούς πολύ λίγα θα είχαμε να επιδείξουμε και τότε θαρρώ και πάλι θα αναλωνόμασταν σε μεταγλωττίσης ξένων παραγωγών και λίγες εκπομπές τύπου "γύρω γύρω όλοι".Όσο για τις εκπομπές, λίγο πριν κλείσει η ΕΡΤ είχα ανακαλύψει με συγκίνηση να τρέχει εκπομπή μακροβιότατη που υπήρχε από τότε που ήμουν εγώ παιδί, τώρα μου διαφεύγει το όνομα του παρουσιαστή (που ήταν νιος και γέρασε), ακόμα και το κονσεπτ, αλλά η ήρεμη και μελωδική φωνή του μου είναι αξέχαστη.
Η περίοδος 1975 - 1985 καλωσόρισε τα παιδιά των Baby Boomers... Οι γονείς ήταν πλέον πολύ απαιτητικοί με την τροφή, τα ρούχα, τα βιβλία αλλά και τα τηλεοπτικά προγράμματα τα οποία θα παρείχαν στα παιδιά τους. Έτσι οι παραγωγοί παιδικών σειρών είχαν απέναντί τους μία αμείλικτη απαίτηση για ποιότητα... Την περίοδο εκείνη γνωρίσαμε σειρές μοναδικής ποιότητας που είναι δημοφιλής ακόμα και σήμερα στα δικά μας παιδιά (τα εγγόνια των Baby Boomers)...
Αν είχε τότε Bubble Guppies και Ντόρα, δε θα είχε την παραμικρή ελπίδα ο Νηλς Χόλγκερσον. Τα υπόλοιπα είναι εξιδανίκευση των παιδικών μας χρόνων: το μοναδικό ξεχωριστό που είχαν εκείνες οι σειρές ήταν ότι τις είδαμε σαν παιδιά όλοι εμείς οι 30sth.
Αν υπήρχε ο Νήλς Χόλγκερσον σήμερα, δεν θα ήταν στη μορφή που τον θυμάσαι στα 80's εξυπνάκια, θα ήταν σίγουρα πιο εξελιγμένος !Να συγκρίνεις με βάση τους υπόλοιπους "ανταγωνιστές" της εποχής στο τηλεοπτικό πάνελ .Ωστόσο, κάθε διασκευή ταινίας, σειράς, τραγουδιού, δεν ξεπερνάει απαραίτητα το πρωτότυπο (I LEGEND, Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΤΩΝ ΠΙΘΗΚΩΝ, UPTOWN GIRL-BILLY JOEL, TOM ΚΑΙ ΤΖΕΡΡΥ)
"Αν υπήρχε ο Νήλς Χόλγκερσον σήμερα, δεν θα ήταν στη μορφή που τον θυμάσαι στα 80's εξυπνάκια, θα ήταν σίγουρα πιο εξελιγμένος"Άρα και πάλι τρομερά ανώτερος από τον τότε Νηλς Χόλγκερσον. Η κόρη μου άμα δει τέτοιο πράγμα δεν το θεωρεί καν "παιδικά".
Δεν είμαι σίγουρος αν αναφέρθηκε, αλλά εκτός από τα νοήματα, τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα κτλ που αναφέρατε, όλες αυτές οι παλιές σειρές ήταν και πιο ποιοτικές και καλλιτεχνικά/αισθητικά σε σχέση με τις σημερινές!1)Καταρχήν υπέροχη μουσική (πχ. Οδύσσεια του Διαστήματος, Κάντυ-κάντυ, Νιλς Χόλγκερσον κτλ. που πολλές φορές παιζόταν και από συμφωνική ορχήστρα). Σήμερα; Ετοιματζίδικη και κονσερβοποιημένη μουσική από pc με samples, αμφιβόλου ποιότητας.2)τα κινούμενα σχέδια ζωγραφίζονταν και χρωματίζονταν στο χέρι. Τώρα φτιάχνονται πάλι στο pc (είτε δισδιάστστα είτε τρισδιάστατα), στοιχείο που αφαιρεί αυτό το ανθρώπινο στοιχείο που του έδινε μια ζεστασιά.3) ολόκληροι κόσμοι κατασκευάζονταν για τις παιδικές σειρές με κούκλες (Fraggle Rock, Muppet Show, Thunderbirds, Φρουτοπία), με ιδιαίτερη καλλιτεχνική φροντίδα και μαεστρία. Σήμερα ομολογώ ότι δεν έχω δει κάτι ανάλογο.
Στους τιτλους του "Μια φορα κι εναν καιρο ηταν ο ανθρωπος", με πολυ απλες και εξυπνες εικονες, μαθαιναμε για τη θεωρια της εξελιξης των ειδων (Δαρβινος), που ακομα και σημερα δε νομιζω να διδασκεται κανονικα στα σχολεια, ενω ολοι διδασκονται τις αντιθετες μπαρουφες της εκκλησιας (Αδαμ και Ευα, κι άλλα παραμυθακια).Πραγματικη ποιοτητα...μετα ηρθε η (ελληνικη) ιδιωτικη τηλεοραση...
και σκέφτομαι τώρα...αν αντί να ρίξουν "μαύρο" στις οθόνες, προέβαλλαν αυτές τις σειρές, αξιοποιούσαν τέλος πάντων το τεραστιο και πολύτιμο αρχείο που έχουν στα χέρια τους, μέχρι να στήσουν μια καλύτερη - όπως λένε- δημόσια τηλεόραση, δεν θα ήταν καλύτερο για όλους; ...αλλά τέτοιες αποφάσεις προϋποθέτουν και λίγο μυαλό βρε αδερφέ
Νιλς Χολγκερσον, Δον Κιχώτης, Ντ'Αρτανιάν και βέβαια Χάιντι και Κάντυ. Τα τοπ για μένα. Πιο παλιά, ο Παραμυθάς, αλλά ήσασταν αγέννητοι τότε νομίζω.Πολύ ωραία....
Δεν θέλω να ταράξω κανέναν σας, αλλα το "μια φορά και έναν καιρό ήταν ο άνθρωπος" το έχω σε εγκυκλοπαίδεια - κόμικς και μην βιαστείτε να μου πειτε αυτην την έκδοση που βγήκε πριν 2 χρόνια, αλλα καρε καρέ, πραγματικό κόμικς. Μέχρι που σκέφτομαι να το σκανάρω και να το δώσω στο κοινό. Αλλα που θα βρω το book-i ??? γιατί με το σκανεράκι μου αποκλείεται :)
θα σου πω εγώ γιατί "μένουν αξεπέραστες". γιατί όταν ξαναείδες οποιαδήποτε άλλη παιδική σειρά, ήσουν πολύ μεγάλος και σου φαινόταν ένα μάτσο ακυρίλες. και τις σειρές αυτές, αν δεν τις έβλεπες μικρός θα σου φαίνονταν ένα μάτσο ακυρίλες. απλά προεξάρχει η νοσταλγία.
Υπήρχε και μία σειρά, ξένης παραγωγής, με ένα γλυκίτατο αγοράκι που κάθε φορά που έπαιζε το bolero με το βιολί του έβλεπε το μέλλον ή κάτι τέτοιο; Ή είναι η ιδέα μου; Ή είναι προϊστορία και δεν το θυμάται κανείς εκτός από εμένα;
το καλό είναι ότι τα περισσότερα από αυτά τα παιδικά μπορεί να τα δει και ένα παιδί του σήμερα μέσω streaming, οπότε λύνεται το πρόβλημα. εγώ αποκλείεται να αφήνω την κόρη μου να βλέπει της ΑΗΔΙΕΣ που παίζουν τα ιδιωτικά κανάλια τα πρωινά