ΤΟ ΝΑ ΠΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ότι εγκαταλείπει τα social media ακούγεται εύκολη απόφαση, διαγράφεις μερικές εφαρμογές από το κινητό σου κι αυτό είναι όλο. Όμως τα πράγματα για τους περισσότερους από εμάς δεν είναι τόσο απλά, αφού στην πραγματικότητα οι καθημερινές μας δραστηριότητες είναι απόλυτα συνδεδεμένες μαζί τους.
Ψάχνουμε για εκδηλώσεις στο Facebook, αποδεικνύουμε ότι η ζωή μας είναι cool και διασκεδαστική στο Instagram, λιώνουμε με τις ώρες στο TikTok: Για πολλούς από εμάς το να φανταστούμε μια ζωή χωρίς social media είναι αδιανόητο και, ακόμη χειρότερα, το να φανταστούμε ποιοι είμαστε χωρίς αυτά είναι σχεδόν ακατόρθωτο.
Οι αρχικές σελίδες σε Facebook, Twitter, και Instagram λειτουργούν με τέτοιον τρόπο ώστε να σκρολάρουμε ασταμάτητα στις οθόνες μας από τη μια κρίση στην επόμενη, με τον ίδιο τρόπο που πάμε από το ένα reel στο άλλο, σε ένα πιθάρι δίχως πάτο.
Πλέον πολλοί δεν τρώμε χωρίς να σκρολάρουμε, δεν πάμε τουαλέτα, δεν πλένουμε τα δόντια μας, δεν περιμένουμε κάπου χωρίς να σέρνουμε το δάχτυλό μας σε μια οθόνη.
Tα παιδιά που προσπαθούν να ψάξουν τη ζωή τους έξω από τα social δεν κατέβηκαν μόλις από τα δέντρα – μάλλον το αντίθετο, περπατάνε μπροστά μας και μας δείχνουν τον δρόμο σε μια post-social ζωή που λιγότερο ή περισσότερο αναζητούμε όλοι, γιατί ποιος δεν θέλει να θέσει τη σχέση του με τα κοινωνικά δίκτυα σε μια πιο υγιή βάση;
Δεν επιχειρώ με αυτό το κείμενο να χτίσω κάποιο τεχνοφοβικό αφήγημα για το πώς τα social media μάς καταστρέφουν τη ζωή, αλλά ανέκαθεν με ιντρίγκαραν αυτοί οι νεο-νεάντερταλ των κοινωνικών δικτύων, παιδιά με κινητά με κουμπιά, που όταν τα συναντώ μου μιλούν με ενθουσιασμό για το ότι πλέον οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν like στα story του Instagram – λες και είναι κάποιο φρέσκο νέο, ιδιότυποι εξωγήινοι που κοπανάνε άγαρμπα και με δύναμη τους δείκτες τους πάνω στην οθόνη του κινητού τους.
Βέβαια τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι, και τα παιδιά που προσπαθούν να ψάξουν τη ζωή τους έξω από τα social δεν κατέβηκαν μόλις από τα δέντρα – μάλλον το αντίθετο, περπατάνε μπροστά μας και μας δείχνουν τον δρόμο σε μια post-social ζωή που λιγότερο ή περισσότερο αναζητούμε όλοι, γιατί ποιος δεν θέλει να θέσει τη σχέση του με τα κοινωνικά δίκτυα σε μια πιο υγιή βάση; Γιατί αν όντως βγάλουμε το κεφάλι μας από το πηγάδι που είναι τα social media, και ρωτήσουμε τον εαυτό μας τι κάνουμε εκεί, δεν έχουμε να μας απαντήσουμε κάτι. Γιατί σταματάω το γράψιμο αυτού του κειμένου κάθε λίγα λεπτά και τσεκάρω το Instagram, αν μου έστειλαν κανένα νέο μήνυμα στο Grindr, αν έκαναν like στο story μου;
Γιατί με το ένα χέρι, ενώ ακούω τις απομαγνητοφωνήσεις των συζητήσεών μου με τα παιδιά, βλέπω στο κινητό μου reels όπου ένας άνθρωπος κουρεύει το γκαζόν και ένας άλλος καθαρίζει χαλιά με κάποιο σούπερ-ντούπερ πιεστικό;
Ακόμη και αν δεν έχουν ξεφύγει απόλυτα από τα νύχια των κοινωνικών δικτύων –γιατί σε μεγάλο βαθμό οι ιστορίες αυτών των παιδιών είναι οι ιστορίες της αποτυχίας τους–, ακόμη λοιπόν και αν διατηρούν λογαριασμούς στη μια ή στην άλλη πλατφόρμα, ή κι αν πολλές φορές ξανακυλάνε –με την ευκολία που επιστρέφεις σε μια τοξική σχέση–, οι βιαστικές ματιές που ξεκλέβουν στη ζωή χωρίς social media είναι απελευθερωτικές για τα ίδια, γιατί τους θυμίζουν τι σημαίνει να είναι άνθρωποι, και παράλληλα πολύ χρήσιμες για όλους εμάς που θέλουμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμά τους.
«Είναι παγίδα το να νομίζουμε ότι η κοινωνικοποίησή μας εξαρτάται από το Instagram»
Κωνσταντίνα ή Κωννέ: «Εκτίθεμαι μόνο στις πληροφορίες που πραγματικά με ενδιαφέρουν»
30, αρχιτέκτονας-production manager
Η φάση στην οποία βρίσκομαι τώρα με τα social είναι ότι συνειδητοποίησα ότι πέρναγα πάρα πολύ χρόνο σκρολάροντας και μην κερδίζοντας απολύτως τίποτα από αυτό, οπότε αποφάσισα πως θέλω να αφήσω το Instagram και το Facebook και να αφιερώσω περισσότερο χρόνο σε πράγματα τα οποία συνειδητά μου αρέσουν. Είναι κάτι που είχα προσπαθήσει και παλαιότερα με το Facebook, αλλά ήταν συνδεδεμένο με τόσα πολλά πράγματα, λογαριασμούς, σελίδες κ.λπ., που δεν τα κατάφερα, όμως αυτήν τη φορά έχω προετοιμαστεί και φρόντισα να συνδέσω τα πάντα πλέον με το mail μου.
Το γεγονός ότι φεύγω σε αυτήν τη χρονική στιγμή έχει να κάνει και με το ότι βρίσκομαι σε μια φάση επαγγελματικά που δεν χρειάζομαι ως εργαλείο το Instagram, αλλά και με το ότι νιωθω πλέον κατά κάποιον τρόπο πολύ πιο κατασταλαγμένη στις παρέες μου, στους κύκλους μου.
«Είναι παγίδα το να νομίζουμε ότι η κοινωνικοποίησή μας εξαρτάται από το Instagram».
Γενικά ανέκαθεν ανέβαζα πολύ σπάνια, γιατί δεν έβρισκα και ποτέ κάτι το οποίο να ήθελα πραγματικά να επικοινωνήσω, ίσα ίσα τις περιόδους που έπιανα τον εαυτό μου να ανεβάζει πολλά story σκεφτόμουν ότι αυτό που μου λείπει πιο πολύ είναι η επικοινωνία, οπότε έλεγα «Κωνσταντίνα, κάτσε και πάρε τους φίλους σου ένα τηλέφωνο». Αυτό που με προβλημάτιζε πάντα είναι το τι θα κάνω με τις εκδηλώσεις, τα events, αλλά μετά συνειδητοποίησα ότι έτσι όπως είναι η ζωή μου πλέον δεν νιώθω τόσο μεγάλο FOMO, ξέρω τα μέσα για να ανακαλύπτω τις εκδηλώσεις που με ενδιαφέρουν, και είναι στην τελική κι ένας στόχος μου το να αποδείξω ότι με ενδιαφέρουν πραγματικά κάποια πράγματα και να συνεχίσω να τα ακολουθώ έξω από την καταναγκαστική ροή πληροφορίας που φέρνουν τα story.
Νιώθω ότι πλέον θα εκτίθεμαι μόνο στα event και τις πληροφορίες που πραγματικά με ενδιαφέρουν και όχι τόσο σε αυτά που ο αλγόριθμος μού λέει ότι με ενδιαφέρουν. Είναι λίγο παγίδα να νομίζουμε ότι η κοινωνικοποίησή μας εξαρτάται από το Instagram. Καλό είναι ο καθένας μας να αναρωτηθεί γιατί έχει τα social του, δεν είναι μεμπτό να σου καλύπτουν και κάποια ανάγκη προβολής ή οτιδήποτε άλλο, αρκεί να είναι κάτι συνειδητό. Νομίζω πρέπει να βάζουμε εκείνο το συνειδητό φίλτρο και να λέμε «τελικά τι κάνω εδώ, τι είναι αυτό στο οποίο αφιερώνω τον πολύτιμο χρόνο της ζωής μου;».
Μελίνα: «Νιώθω ακόμη μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση»
23, φοιτήτρια Επικοινωνίας και ΜΜΕ
Έχω μόνο Facebook και Messenger, αλλά βασικά μόνο το δεύτερο χρησιμοποιώ, το Facebook για να ενημερώνομαι από κάποια site που ακολουθώ, να βλέπω τίποτα εκδηλώσεις και memes για γάτες, βασικά πάρα πολλά memes για γάτες. Είχα εδώ και χρόνια μια πολύ περίεργη σχέση με το Instagram, μια το άνοιγα, μια το έκλεινα, αλλά δεν έβρισκα ποτέ και ιδιαίτερο νόημα σε αυτό, μου φαινόταν πάρα πολύ περίεργο να πρέπει να ανεβάζεις κάτι. Γιατί το ανεβάζεις; Θέλει κάποιος να δει τι; Και μετά περιμένεις να δεις ποιος το είδε –συνήθως κάποιο γκομενάκι– και μετά ποιος σου απάντησε και αν απάντησε και τι είπε, και μετά απογοητεύεσαι γιατί δεν σου απάντησε κανείς, και νιώθεις ότι πρέπει να πάρεις κάποια επιβεβαίωση από όλο αυτό, ενώ δεν χρειάζεται, είναι τελείως ηλίθιο. Βλέπω ένα ωραίο ηλιοβασίλεμα, γιατί να το βάλω story, τι θα κερδίσω;
Έχω περάσει και περιόδους όπου επειδή είχα ένα παλιό κινητό δεν μπορούσα καν να συνδεθώ στο Messenger και στο Insta και αναγκαζόμουν να ζητάω από φίλους να συνδεθώ στο δικό τους κινητό και ήταν τέλεια! Είναι πολύ απελευθερωτικό να μην έχεις καμία παρουσία στα social media, και με προβληματίζει το ότι μπορεί για επαγγελματικούς λόγους στο μέλλον να αναγκαστώ να αποκτήσω λογαριασμό στο Instagram.
«Δεν μπορούμε πλέον ούτε να κάτσουμε στην τουαλέτα χωρίς το κινητό μας».
Σκεφτόμαστε ποτέ πόσο χαζό είναι το ότι έχουμε πια τόσες εφαρμογές για να κάνουμε το ίδιο πράγμα και να μιλάμε με τους ίδιους ανθρώπους; Υπάρχει πλέον κόσμος που έχει κανονικό προφίλ, και finsta και ακόμη ένα πιο κλειστό προφίλ, το ήξερες εσύ αυτό; Τρελάθηκα. Κι εγώ βέβαια δεν τα καταφέρνω και τέλεια, είναι δεδομένο ότι όταν δεν έχεις τι να κάνεις θα πάει εκεί το χέρι σου. Πλέον όμως έχω μάθει να απολαμβάνω ό,τι κάνω κάθε στιγμή, χωρίς να πρέπει ή να θέλω να αποδείξω ότι αυτό που κάνω είναι διασκεδαστικό και όμορφο. Ακόμη και στα ερωτικά δεν είναι ότι χάνεις κάτι χωρίς Instagram, γιατί ξεχνάμε ότι μπορούμε να γνωρίσουμε κόσμο κι από κοντά.
Από όταν μου έφυγε και το βάρος ότι δεν περιμένω καμία επιβεβαίωση γκομενική από το Instagram, νιώθω ακόμη μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση γιατί είμαι αυτή που είμαι, μου έχει τύχει κιόλας να γνωρίζω κάποιον από το Insta και να θεωρώ ότι είναι ο πιο κουλ τύπος, και από κοντά να είναι τελείως βλάκας. Κοιτάω συχνά τους ανθρώπους στα μέσα, όλοι σκυμμένα κεφάλια, όλοι πάνω στα κινητά τους, συνειδητοποιούμε πόσο άσχημη είναι αυτή η εικόνα; Όταν έχω περάσει μια μέρα που είμαι όλη την ώρα στο κινητό, νιώθω ότι ήταν μια μέρα χαμένη.
Δεν μπορείς οριακά να κάτσεις στην τουαλέτα χωρίς το κινητό σου, ή να μαγειρέψεις κάτι χωρίς αυτό, ακόμη και γυμναστική να κάνεις θα το κοιτάξεις να δεις αν σου έστειλε κάποιος μήνυμα. Αλήθεια σου λέω, μου αρέσει πλέον να είμαι και στην τουαλέτα και να διαβάζω τι γράφουν τα σαμπουάν, δεν θα πάθω και τίποτα.
Θωμάς: «Δεν μου φάνηκε τόσο δύσκολο να μιλήσεις σε έναν άνθρωπο»
23, φοιτητής Γεωπονικής
Ποια είναι η δική μου σχέση με τα social media; Έχω λογαριασμό στο Facebook, αλλά μπαίνω μια στο τόσο και αν, για να δω αν με έχουν καλέσει σε κανένα event ή για να θυμάμαι πού και πού γενέθλια, έχω και ένα Instagram που έφτιαξα κάπου στα 15, αλλά σχεδόν δεν το έχω ανοίξει από τότε, δεν έχω καν τις εφαρμογές στο κινητό, οπότε πρέπει να μπαίνω μόνο από browser. Ποτέ δεν μου άρεσε να ανεβάζω πράγματα, όταν ήμουν μικρότερος αυτό συνέβαινε ίσως κι από ανασφάλεια, είχα και λίγο το εφηβικό άγχος «α, δεν θέλω να είμαι της μάζας», και μετά έμεινε αυτό και πλέον έχω συνηθίσει ότι δεν μπαίνω.
Προτιμώ πάντα να μιλάω στο τηλέφωνο από ό,τι σε μηνύματα, δεν μπορώ να μεταφέρω και τα συναισθήματά μου έτσι, όπως με κριντζάρουν και τα ηχητικά, γιατί είναι προβαρισμένα, δεν είναι αυθόρμητα, γιατί στην κουβέντα μας τώρα δεν θα μου πεις «κάτσε να πάω λίγο στη γωνίτσα να σκεφτώ τι να σου πω και να γυρίσω πίσω». Μου αρέσει και η ανωνυμία τού να μην υπάρχω ενεργά στα social media, γιατί, π.χ., γνωρίζεις κάποιο νέο άτομο και θα σε τσεκάρει κατευθείαν εκεί και θα βγάλει ένα συμπέρασμα για εσένα, ενώ εγώ δεν θέλω να προβάλλουν πάνω μου πράγματα χωρίς να με γνωρίζουν.
«Έχω λογαριασμό σε όλα, αλλά δεν τα χρησιμοποιώ».
Τι νόημα έχει να σου ανεβάζω φωτογραφίες μόνο από Γαλλικές Άλπεις, Παρνασσό, Πάρνηθα και να νομίζεις ότι είμαι mountaineer, ενώ κάθομαι σαν πατάτα στον καναπέ μου από το πρωί ως το βράδυ; Δεν είναι άλλωστε ότι με το να μη χρησιμοποιώ τα social media μένω πίσω από τα πράγματα, μένω απλά απ' έξω, κι είμαι οκ με αυτό. Δεν καίγομαι να συμβαδίζω με ό,τι γίνεται. Σίγουρα χάνω στο κομμάτι της ενημέρωσης, ή στο να παίζει κάποιο άραγμα που ίσως δεν μάθω. Ή υπάρχουν πολλές σελίδες που μιλούν για νέα μουσική που θα με ενδιέφερε ή ταινίες που ίσως δεν θα βρω από μόνος μου, αλλά οκ, κι αυτό κάπως το βρίσκεις μέσω φίλων που έχουν κάποια σχέση, είναι και ωραίο να μπαίνεις στον κόπο να τα ψάξεις μόνος σου όλα αυτά.
Νιώθω ότι ακόμη και στο ερωτικό κομμάτι τα social αφορούν κάτι πολύ πιο σαρκικό, που εμένα δεν με ενδιαφέρει τόσο σε αυτήν τη φάση, το να βγω σε ένα μπαρ και να μιλήσω σε κόσμο, ακόμη κι αν φάω απόρριψη, είναι καλύτερο. Πάντα περίμενα και σε αυτό κάποιος φίλος μου να κάνει την πρώτη κίνηση, αλλά φέτος το καλοκαίρι το έκανα πρώτη φορά –το να ξεκινήσω εγώ μια κουβέντα– και δεν μου φάνηκε τελικά και τόσο δύσκολο να μιλήσεις σε έναν άνθρωπο.
Δήμητρα: «Έχω μόνιμα το κινητό μου στο αθόρυβο»
21, φοιτήτρια
Δεν ήθελα ποτέ πολύ να φτιάξω Facebook ή Instagram, με φόβιζε, είχα πάντα έναν δισταγμό, και στις δύο περιπτώσεις μια φίλη μου με πούσαρε και γι' αυτό και άνοιξα ειδικά Insta πιο αργά από τα υπόλοιπα άτομα, μου άρεσε όπως ήταν στην αρχή, που ήταν πιο καλλιτεχνικό, έβλεπα πράγματα για ζωγραφική ή χορό. Στην Γ' λυκείου το έκλεισα, με πρόφαση το διάβασμα, το άνοιξα ξανά λίγο όταν ως φοιτήτρια άλλαξα πόλη για να γνωρίσω στην αρχή κόσμο, και 4 χρόνια τώρα δεν έχω μπει ξανά. Κάτι που με ενοχλούσε πολύ είναι ο ήχος των ειδοποιήσεων, ότι έπαιρνα ευχαρίστηση από το να ακούσω μια ειδοποίηση, το να μου έρχονται πολλά μηνύματα.
Πλέον έχω μόνιμα το κινητό μου στο αθόρυβο, γιατί σε αποσυγκεντρώνει, ακούς τον ήχο και γυρνάς κατευθείαν στην οθόνη, και ακόμη και να απαντήσεις σε ένα μήνυμα και να το κλείσεις αμέσως, μετά για να επιστρέψεις σε ό,τι έκανες πριν θες χρόνο. Το Messenger το χρησιμοποιώ κάθε μέρα για να μιλήσω με φίλους μου, και το Facebook κυρίως για τις εκδηλώσεις, για να παρακολουθώ τι γίνεται στην πόλη· συναυλίες και τέτοια πράγματα.
«Έχει διαφορά το να μου στείλει κάποιος κάτι από το να το ανεβάσει απλά σε ένα story».
Όταν δεν είμαι πολύ καλά ή βαριέμαι και σκρολάρω, μπορεί να δω reels, αλλά το καταπολεμάω, δεν θα κάτσω να δω 10 στη σειρά. Ούτε κι εγώ βέβαια ξεφεύγω πάντα από όλα αυτά. Και στο YouTube κάποιες φορές, τώρα που μπήκαν κι εκεί τα reels, μπορεί να περάσω πολύ χρόνο. Αλλά νιώθω ότι αν ανοίξω ξανά και το Instagram, κατεβάσω και TikTok που δεν έχω, κατά κάποιον τρόπο ανοίγω πάρα πολλά μέτωπα με τα οποία πρέπει να συγκρούομαι και δεν θέλω.
Πλέον, ακόμη και με το τηλέφωνο, αν μιλάω για ώρα με μια φίλη που είμαστε στην ίδια πόλη, θα της πω «αφού είμαι τρία λεπτά από το σπίτι σου, να περάσω να πιούμε έναν καφέ;». Έχω και άτομα με τα οποία μιλάω μόνο με SMS και δεν έχω καν τα social τους. Καμιά φορά αισθάνομαι ότι ίσως χάνω πράγματα, αλλά αν υπάρχει κάτι στα social που αξίζει να ειπωθεί, θα το φέρει κάποιο άτομο από την παρέα μου στη συζήτηση. Εντάξει, καμιά φορά τα παιδιά μπορεί να γελάνε μαζί μου και να μένω πίσω σε κάποια θέματα, αλλά δεν νιώθω ότι δεν μπορώ να συμβαδίσω μαζί τους.
Σίγουρα μου λείπει κάποιες φορές, και μπορεί να είμαι και με τον αδελφό μου ή κάποια φίλη και να τους λέω «δώσε μου λίγο το κινητό σου να δω τι ανέβασε ο τάδε διάσημος». Αλλά τελικά αν κάποιος θέλει να μοιραστεί κάτι μαζί μου, ας το μοιραστεί όντως με εμένα, γιατί έχει διαφορά το να ανεβάσω ένα story και όποιος θέλει να απαντήσει από το να στείλω συγκεκριμένα σε κάποιον κάποιον κάτι για να το δει.
