Η κατάσταση ήταν πολύ καλύτερη στη νότια Ελλάδα, τουλάχιστον από Θεσσαλία και κάτω, και οι λόγοι είναι πολλοί: Εβερτ, Δαμασκηνός, ιταλική κατοχή, μεγαλύτεροι πληθυσμοί, κ.ά. Το τρομερό βιβλίο του Mazower ("Στην Ελλάδα του Χίτλερ") πρέπει να διαβαστεί από όλους μας, για να μήν ξεχάσουμε.Παρά την συντριβή της ελληνικής εβραικής κοινότητας, πολλοί προσπάθησαν να βοηθήσουν παιδιά, κυρίως, και κάποτε ολόκληρες οικογένειες που κινδύνευαν να φύγουν στα τρένα. Υπάρχουν άλλωστε και 315 Έλληνες ανάμεσα στους "Δίκαιους των Εθνών" στο Yad Vashem (Ισραήλ). Είχα την τύχη να επισκεφτώ το Μουσείο του Ολοκαυτώματος στην Ουάσινγτον όταν πρωτοάνοιξε το '95. Θυμάμαι ακόμα την φρίκη, αλλά επίσης θυμάμαι την αρχική αίσθηση της ντροπής που στη χώρα μας έγινε τέτοια καταστροφή. Αυτή η αίσθηση μετατράπηκε στο τέλος σε κάτι πολύ παράξενο, σίγουρα όχι περηφάνεια, αλλά κάποια αναστάτωση, όταν διάβασα γιά τους 315 Έλληνες "Δίκαιους των Εθνών". Μπήκα στο μπάνιο γιά να συμμαζέψω τον εαυτό μου και τα συναισθήματα μου. Εκεί μπήκε αμέσως μετά και ένας νεαρός, συνομίληκος Γερμανός, μόνο που αυτός έκλαιγε γοερά. Ποτέ ξανά.