Το «Deluxe» του Saske είναι η δική του «αψίδα θριάμβου»
Το victory lap ενός καλλιτέχνη που είναι, επιτέλους, σταθερά στην κορυφή και ήθελε να μας μιλήσει γι' αυτή.
Το πρώτο κομμάτι, «Babar», που ανοίγει το τρίτο άλμπουμ του Saske ξεκινάει με φωνές από Παπούα και τα ντραμς από την «Άγρια φυλή των Λιλιπούα» της Λιλιπούπολης (σε παραγωγή Logothetic, Jay Chris, ObieDaz, Antoine και Beyond). Είναι μια εισαγωγή σε ένα άλμπουμ που ονομάζεται παραπλανητικά «Deluxe» και όλοι περίμεναν να είναι το «Saskepticism Vol.2» με έξτρα κομμάτια, όμως, σχεδόν ανέλπιστα (γιατί είχε δώσει εδώ και καιρό hints στα stories του για το τι πρόκειται), βγάζει ένα άλμπουμ με ολοκαίνουργιο και ακυκλοφόρητο υλικό που δείχνει πολλά. Καταρχάς ότι είναι παραγωγικός και αστείρευτος, και δεύτερον ότι είναι κορυφαίος σε αυτό το είδος – που πλέον το άλμπουμ τείνει να γίνει σπάνιο και όλοι κυνηγούν το χιτ. Είναι μεγάλο ρίσκο το να κυκλοφορεί πλέον άλμπουμ κάποιος καλλιτέχνης, ειδικά όταν δίνει είκοσι κομμάτια μαζεμένα (για τρίτη φορά από το 2019), επειδή είναι αδύνατο κάποια να μην «καούν». Και το «Deluxe» έχει τουλάχιστον 15 πιθανά singles που, αν έβγαιναν σταδιακά, θα ήταν χιτ.
Δεν ξέρω ακόμα αν το «Deluxe» είναι ο καλύτερος δίσκος του Saske, είναι δύσκολο να το πεις τόσο νωρίς όταν έχει προηγηθεί το «Saskepticism Vol.2», όμως μπορώ να πω ότι είναι ένα κορυφαίο άλμπουμ γενικότερα για τη νέα ραπ σκηνή, με τον Saske καλύτερο από ποτέ στιχουργικά και μερικές από τις καλύτερες παραγωγές που έχουμε ακούσει στην Ελλάδα. Πέρα από τους Beyond (που έχουν κάνει τον ήχο στα περισσότερα κομμάτια, σε 8), τον Gamecue, τον Skeebs, τον Day Francis, τον Grandbois και τον Esqu, το άλμπουμ είναι «ήχος Kest» ενός νεαρού παραγωγού που στην ουσία συστήνεται σε τόσο μεγάλη κλίμακα με συμμετοχές των φίλων του Rack, Sigma και Sidarta, και ένα κομμάτι με τον Light, το «Shiesty Mask», που είναι trap case study από κάθε άποψη.
Έχω γράψει τόσες φορές για τον Saske, που είναι καλύτερα να σχολιάσουν τον δίσκο δύο νέα παιδιά που ακούνε το άλμπουμ με καθαρότερο αυτί.
֎ ֎ ֎ ֍ ֍ ֍
Ο Saske είναι από τους καλλιτέχνες που δεν χρειάζονται συστάσεις. Ο πλέον certified vibe dealer του ελληνικού ραπ παιχνιδιού επιστρέφει δύο χρόνια μετά το εξαιρετικό «Saskepticism, Vol. 2» με τον πιο φιλόδοξο δίσκο της καριέρας του μέχρι στιγμής.
Ένας έντονα R&B-influenced δίσκος, αν και καθόλα ραπ στον πυρήνα του, παπασπαλισμένος με τα απαραίτητα ποπ «μπαχαρικά» ώστε να ενισχύσουν την ένταση, αποκρυσταλλώνοντας και τη συνολική ηχητική τοποθέτηση της Offbeat, βρίσκει τον δημιουργό του σε μια εξομολογητική διάθεση για την έως τώρα πορεία του, κάνοντας τον απολογισμό όσων έχει καταφέρει.
Από το μακρινό πλέον 2017 και το «Safari» που μας τον σύστησε μαζικά, ο Saske διεκδικούσε τη θέση του όχι ως ένας ακόμα ράπερ αλλά ως ένας trendsetter με πείνα για δημιουργία, μια θέση που το 2024 την έχει κατακτήσει και με το παραπάνω.
Παρά τη μεγάλη για τα σημερινά δεδομένα, έκτασή του ως δίσκου καταφέρνει να μη γίνεται κουραστικός, υπενθυμίζοντάς μας κάτι που στην εποχή του streaming και της γρήγορης κατανάλωσης είχαμε ξεχάσει, την αφήγηση, την καλλιτεχνική αφήγηση μιας ιστορίας. Και αυτό ακριβώς είναι το «Deluxe», μια καλά δομημένη ιστορία που καλεί τον ακροατή να βυθιστεί στο σύμπαν της. Έχει αρχή, μέση και τέλος. Έχει κορυφώσεις και υφέσεις, μια νότα της παλιάς δισκογραφικής προσέγγισης όταν αντιμετωπίζαμε τους δίσκους σαν κάποιο αγαπημένο φιλμ.
Έρωτας, συναισθηματικές συγκρούσεις και διαξιφισμοί, μπάρες, η απόλαυση της επιτυχίας αλλά και όσα τη συνοδεύουν, το upbringing ενός παιδιού με όραμα και η εξέλιξή του σε έναν σύγχρονο rapstar: με λίγα λόγια το «Deluxe» είναι το μεγάλο «μάνα, τα κατάφερα» του Saske, που μόνο χαρά και ικανοποίηση μπορεί να προσφέρει στους ακολούθους του.
Στις συμμετοχές βλέπουμε, φυσικά, καλλιτέχνες από το δυναμικό της Offbeat όπως ο Sigma και ο Sidarta αλλά και τον Light και τον συχνό συνεργάτη του Saske, τον Rack. Συμμετοχές μετρημένες και όχι φλύαρες, που συμβάλλουν στον δυναμισμό του δίσκου.
Το συμπέρασμα είναι πως το «Deluxe» οφείλει και πρέπει να αποτελέσει τομή για τον επαναπροσδιορισμό του artistry στο σύγχρονο ελληνικό ραπ τοπίο, να πολλαπλασιαστούν οι συγκροτημένοι δίσκοι που δεν είναι ουσιαστικά μια συλλογή διαφόρων singles, καθώς ως σκηνή δεν έχουμε να ζηλέψουμε κάτι από την υπόλοιπη Ευρώπη. Πρέπει να δημιουργηθεί δηλαδή ένας υγιής, δημιουργικός ανταγωνισμός με σκοπό, φυσικά, όχι τον αλληλοσπαραγμό αλλά τη μετατροπή του New Music Friday σε μαζική γιορτή και για τα εγχώρια.
— Χρήστος Ντάτσης
֎ ֎ ֎ ֍ ֍ ֍
O Saske, μετά τις εξαιρετικές κυκλοφορίες «Saskepticism Vol.1» και «Saskepticism Vol.2», αποφασίζει να μας δώσει έναν δίσκο που λέγεται «Deluxe». Είναι το deluxe version του «Saskepticism Vol.2»; Απ' ό,τι φαίνεται, όχι. Ωστόσο, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι ξεκίνησε έτσι. Όπως και να έχει, ο πιθανότατα πιο τολμηρός εγχώριος mainstream καλλιτέχνης μάς έχει δώσει να απολαύσουμε 20 ακόμη κομμάτια.
Προτού πατήσω το play στον δίσκο, έχω κάποιες ανησυχίες που σχετίζονται με τη δυνατότητα εξέλιξης της μουσικής του Saske. Σκεπτόμενος την τελμάτωση της δημιουργικότητας της mainstream σκηνής, της οποίας ο Saske αδιαμφισβήτητα αποτελεί μέρος, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο δίσκος στην αρχή πλασαρίστηκε ως deluxe version του «Saskepticism Vol.2», φοβάμαι μήπως ο Saske επαναπαυθεί και μας δώσει ένα bloated album χωρίς μεγάλη προσπάθεια, γνωρίζοντας ότι και πάλι θα πετύχει. Γιατί πλέον είναι σε τέτοιο σημείο που για να τραβήξει την προσοχή δεν έχει ανάγκη να κοπιάσει για να κερδίσει και μπορούμε να το καταλάβουμε, βλέποντας τα νούμερα του «Mi Tesoro».
Πατάω το play, παίζει το intro και αμέσως οι ανησυχίες μου φεύγουν. Οι καλαίσθητα cocky μπάρες του Saske, με θρησκευτικές αναφορές που θυμίζουν Kanye, η ανάμειξη τριών εξαιρετικών beats και οι αλλαγές στο flow και το delivery μού δίνουν να καταλάβω ότι και ο Saske και οι συνεργάτες του έχουν αφιερώσει πολύ χρόνο και δουλειά στον δίσκο.
Προχωρώ στο «Life», το οποίο είναι ένα government mandated πλέον Saske x Sigma κομμάτι. Ακούγοντας αυτούς τους δύο μαζί δεν έχουμε απογοητευθεί ποτέ, και δεν απογοητευτήκαμε ούτε τώρα. Με παραγωγάρα από Beyond, στους δίσκους μεταμορφώνονται σε ελληνική έκδοση του Mike Dean, δύο εξαιρετικά verses και φοβερό hook στο οποίο με εθίζουν οι δεύτερες φωνές του Sigma. Τα παραπάνω πλαισιώνουν ένα άριστο ημιερωτικό/ημιαλήτικο κομμάτι. Hit material.
Στο «Lathos Stigmi» βλέπω τον Saske να κάνει μια αναδρομή στα γεγονότα. Στις στιγμές με καλό και κακό timing, στις ευνοϊκές και κακές συγκυρίες, σε όσα μας συμβαίνουν και διαμορφώνουν το ποιοι είμαστε. Introspective, συγκινητικό κομμάτι.
Το «Creepin» (reference στο «Creepin’» του Heroes & Villains;) είναι ένα bouncy κομμάτι που αναφέρεται στις γυναίκες που κερδίζουν αυτά που θέλουν και στο πώς αυτός έχει και είναι αυτό που θέλουν. Πολύ διασκεδαστικός στίχος, με αποκορύφωμα το reference στο θρυλικό «Slob οn my nob».
Το «Hood» περιγράφει ακριβώς αυτό που λέει ο τίτλος, την κατάσταση στο hood και την ανάγκη να ξεφύγεις από αυτό, παίρνοντας μαζί σου δικούς σου. Το κοινωνικό κομμάτι του δίσκου μέχρι στιγμής, με αγαπημένο μου στίχο, και άκρως επίκαιρο: «Άμα τη σπουδάσεις θα είναι μια αληθινή νίκη / αν φύγει μακριά από τον άντρα που τη δέρνει σπίτι».
Συνεχίζοντας με μια afro παραγωγή, με το πιο αστείο intro skit που έχω ακούσει τον τελευταίο καιρό, έχουμε το «Too Basic». Ένα κομμάτι ερωτικό, στο οποίο ο Saske κυρίως επιδεικνύει την κοπέλα του. Παραλίγο να με κάνει να ερωτευτώ κοπέλα που ούτε καν ξέρω. Διασκεδαστικό skit μέσα, επίσης, που θυμίζει το «Pretty fly for a white guy» των Offspring.
Αναπάντεχα, στο επόμενο κομμάτι ακούω μια soulful παραγωγή. To «Mixed by erry» αποτελεί ένα αγνό ραπ κομμάτι. Τον χώρο που δίνει η παραγωγή στον Saske γεμίζει με τρομερές μπάρες σχετικά με την επιτυχία του.
Στο «Oti goustaro» (είμαι έξαλλος που σε επίσημο release δεν υπάρχει κόμμα στο ότι), ο Saske απλώς μου λέει ότι κάνει ό,τι γουστάρει. Βασικά, ό,τι γουστάρει, όποτε γουστάρει, όπου γουστάρει, όπως γουστάρει. Boss.
Ακούω το «Cocktail & BNBS» στο καταχείμωνο της Ξάνθης, σε μέρος που δεν θα ήθελα να βρίσκομαι, με άτομα που δεν θα ήθελα να βρίσκομαι. Η καλοκαιρινή αύρα του κομματιού με έχει ταξιδέψει. Ξαφνικά, αισθάνομαι την ανάγκη να αράξω μόνος με ένα cocktail στο μπαλκόνι ενός χλιδάτου σπιτιού κοντά στη θάλασσα, στο οποίο δεν θα ξαναπατήσω.
Στο «4 Real» ακούω αρκετή από τη διαδικασία του hustling από τον Saske, με γρήγορο flow και τη χαρακτηριστική του χροιά, την όποια απορώ πώς πετυχαίνει χωρίς να κάνει mumble.
Το αποτέλεσμα του hustling αυτού ακούω στο «Back 2 Back»: τα ακριβά υπάρχοντα, το ακριβό lifestyle, ο σεβασμός από την κοινωνία, η πέραση στο αντίθετο φύλο. Ωστόσο, παρόλο που οι συνθήκες έχουν αλλάξει, η δουλειά συνεχίζεται, απλώς με άλλους, λιγότερο παράνομους τρόπους. Back 2 back δουλειά που επιφέρει back 2 back επιτυχίες. Βρίσκω εξαιρετικά και το «4 real» και το «Back 2 Back», ωστόσο δεν θέλω να ξανακούσω τον Saske να κάνει λογοπαίγνιο με το επίθετό του. Φτάνει!
Το «Prin Mafiseis» είναι ακριβώς αυτό που περιμένουμε από ένα κομμάτι Saske x Rack. Ένα καλό στο σύνολο κομμάτι, με τον Saske και τον Rack να ταιριάζουν καλά μεταξύ τους και τον Saske να δείχνει πόσο καλύτερος είναι. Ωστόσο, από τις τρεις συνεργασίες που έχουν κάνει μεταξύ τους θεωρώ αυτήν τη συμμετοχή του Rack την καλύτερη.
Το «Bossin» θεματικά είναι ίδιο με το «Creepin». Μουσικά, μου φαίνεται καλύτερο. Απ' όλες τις απόψεις. Με έκανε να σκέφτομαι ότι το «Creepin» μπορούσε να λείπει από τον δίσκο.
Ακούγοντας το «Savvatokyriaka» δεν βρίσκω κάτι να πω, είναι ένα τυπικά καλό, χαρακτηριστικό κομμάτι με την ταυτότητα του Saske. Σκέφτομαι, ωστόσο, ότι έχει potential για ένα πολύ δυνατό βιντεοκλίπ (το οποίο προβλέπω ότι δεν θα δούμε, ο δίσκος έχει άλλα κομμάτια, πιο σημαντικά).
Βλέπω Saske x Sidarta στο «Xiliometra» και ελπίζω να ακούσω κάτι όπως το «925» και όχι κάτι σαν το «Ena Vrady». Απογοητεύομαι. Όμως το κομμάτι εξυπηρετεί τον σκοπό του άψογα, όπως κάθε συνεργασία τους μέχρι τώρα. Θα βάλω να το ακούσω μόνος; Όχι. Θα δυσανασχετήσω αν μια κοπέλα μού πει να το βάλω όσο καθόμαστε σπίτι; Όχι.
Πάμε στο «Gο!». Track με Jersey drill beat (κάτι που δεν περίμενα τον Saske ποτέ να πατήσει). Ο Saske συνεχίζει την επίδειξη των πολλών flows του και της βελτιωμένης πένας του. Θα ταίριαζε φοβερά καλά ο Ricta εδώ, έστω και στα adlibs μόνο.
Μόλις άκουσα το «Shiesty Mask». ΔΕΝ ΕΧΩ ΛΟΓΙΑ. ΤΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΒΡΟΜΟΚΟΠΑΕΙ. Το καλύτερο feat που έχει δώσει ο Light εδώ και πάρα πολύ καιρό. Sneak dissin’ σε Snik, τέρμα δημιουργικές battle μπάρες all over it και εξίσου δημιουργικό flexing καθόλη τη διάρκειά του. Το hook ειναι απίστευτο. Δεν αξίζω να κρίνω αυτό το κομμάτι. Πάω να δείρω κάποιον και συνεχίζω το review.
Επέστρεψα*. Ευτυχώς στο «Ekiben Smash», φτάνοντας κοντά στο τέλος του δίσκου, χαλαρώνω. Ένα track που θυμίζει το «11 Fores» και στην παραγωγή και στον στίχο. Γεμίζει το άλμπουμ, ακριβώς όπως πρέπει.
Το cocky attitude του Saske συνεχίζει ακάθεκτα στο «Roda». Πάλι, ακούμε ωραίες μπάρες, notable punchlines με delivery που απλώς τις ενισχύει – δεν μπορώ να φανταστώ άλλον mainstream ράπερ να λέει «τώρα έχω γεμάτη στομάχα» και να μου ακούγεται καλά, πέραν του FY.
Καταλήγουμε στο οutro, ονόματι «Arc de Triomphe». Spot on. Αυτό ακριβώς που θα ζητούσα από έναν τέτοιο δίσκο. Freestyle type κομμάτι με έπαρση, diss σε άλλους (όχι συγκεκριμένους), flexing, flexing, flexing. Κλείνουμε με το «λέγαν θα πεινάσω, δε θα βγάλω φράγκα» από το «Mafia» του «Saskepticism Vol.1», θυμίζοντάς μας ότι he is proving the doubters wrong από την αρχή μέχρι σήμερα.
Έχω πλέον ακούσει τον δίσκο με πολλή προσοχή. Δεν γνωρίζω αν είναι ο καλύτερός του, θα χρειαστώ καιρό για να πω κάτι τέτοιο (γενικά, δεν είμαι fan των rankings). Οι δίσκοι που έχει να αντιμετωπίσει αποτελούν τεράστιο ανταγωνισμό.
Ωστόσο, είναι σίγουρο ότι η πένα του έχει βελτιωθεί σε τεράστιο βαθμό. Και ήταν η κατάλληλη στιγμή να τη βελτιώσει. Βρίσκεται σε ένα σημείο που μετά από δύο δίσκους με 20 κομμάτια και τεράστια singles έχει χτίσει τη δική του αισθητική. Το να κάνει ένα μεγάλο βήμα εξέλιξης στον ήχο του θα ήταν ρίσκο. Ξεπέρασε αυτό το εμπόδιο και έκανε αισθητή τη βελτίωσή του, βελτιώνοντας ραγδαία το pen game του. Ο Saske (κάπως κατάφερε και) βελτιώθηκε ξανά.
Front to back, o δίσκος αποτελεί ένα victory lap του Saske. Ακούσαμε για τις δυσμενείς συνθήκες, την ανταπόκρισή του σε αυτές και τη ζωή ενός καλλιτέχνη που είναι επιτέλους σταθερά στην κορυφή και ήθελε να μας μιλήσει γι' αυτή.
Βεβαίως, μεγάλη ευθύνη για το τελικό αποτέλεσμα του δίσκου έχουν οι παραγωγοί. Χάρηκα που άκουσα τους Beyond (των οποίων η συμμετοχή ήταν απόλυτα αναμενόμενη) να ξεφεύγουν από τη συνταγή του hit. Έκπληξη αποτελεί το σεμινάριο μαγειρικής που έδωσε ο νεαρός Kest και τα πολλά placements που πήρε χωρίς να είναι κάποιος well known παραγωγός, με λίγες mainstream συμμετοχές.
Ποιο είναι το επόμενο βήμα; Βλέποντας τις κινήσεις που κάνει ο Saske γενικά, σίγουρα έχει ήδη πλάνο στο μυαλό του. Το πλάνο που στο μυαλό μου βγάζει περισσότερο νόημα είναι ένας ηχητικά experimental δίσκος ή ένας δίσκος που περιγράφει την επιστροφή στις παλιές του γειτονιές (ή και τα δύο!).
Ακούσαμε το deluxe version του «Saskepticism Vol.2», όπως νομίζαμε στην αρχή; Όχι. Το αληθινό deluxe όλον αυτόν τον καιρό ήταν η εμπειρία τού να ακούσουμε τον δίσκο (και οι friends we made along the way).
«Arc de Triomphe».
— Νικόλας Καρακάσης
To «Deluxe» κυκλοφορεί από την Offbeat Records/Stay Independent και ολόκληρο μπορείς να το ακούσεις εδώ.
