Ο χορός του Ζαλόγγου με τη Φλέρυ Νταντωνάκη

Ο χορός του Ζαλόγγου με τη Φλέρυ Νταντωνάκη Facebook Twitter
21
 

Τον Χορό του Ζαλόγγου ή το Έχε γεια καημένε κόσμε ή τις Σουλιώτισσες, το θυμηθήκαμε πάλι τα τελευταία 24ωρα με αφορμή τη Ρεπούση και το οικείο πια τηλεοπτικό κυνήγι μαγισσών. Δεν έχω καμία όρεξη ν' ασχοληθώ με το θέμα και τις διαστάσεις που πήρε - η δική μου δουλειά είναι άλλη -, αν και μπορώ να κάνω ένα σχόλιο και να πω ότι η αυτοθυσία των γυναικών αυτών, είτε μιλούσαν ελληνικά, είτε αλβανικά, είτε σουαχίλι, δεν απείχε πολύ από εκείνο τον Εβραίο - πειραματόζωο του Μένγκελε, ο οποίος κοπάνησε το κεφάλι του στον τοίχο και πέθανε ώστε νά'χει έναν αξιοπρεπή θάνατο. Στην τελική, είναι κι ωραίο σαν παραμύθι και, κατά τη γνώμη μου, ουδόλως εθνικιστικό: Η αυτοκτονία μπροστά στον βίαιο θάνατο αποτελεί την ύστατη πράξη ελευθερίας του ατόμου. Φανταστείτε ας πούμε οι Σουλιώτισσες να ήταν τίποτα Χρυσαυγίτισσες! Όχι στο γκρεμό δεν θα έπεφταν, αλλά θα έβγαιναν παγανιά με τσουγκράνες και όποιον πάρει ο Χάρος, προκειμένου να δουν αίμα...

Τέλος πάντων, ας αφήσουμε τις ιστορίες του 1821 και του 2013 κι ας πάμε στο 1965 στις ΗΠΑ τότε που μια νέα Ελληνίδα τραγουδίστρια κυκλοφορούσε τον πρώτο της δίσκο στην εταιρεία Vanguard, εκεί που δισκογραφούσαν επίσης οι Joan Baez, Buffy Sainte - Marie, Country Joe McDonald και άλλοι μύθοι της αμερικανικής folk - rock σκηνής.

Η τραγουδίστρια λεγόταν Ελευθερία Παπαδαντωνάκη, αλλά υπόγραφε ως Fleury D' Antonakis ή σκέτο Fleury, προτού εξελληνίσσει απόλυτα το ονοματεπώνυμο της σε Φλέρυ Νταντωνάκη, όπως την ξέρουμε δηλαδή μέχρι σήμερα.

Το δισκογραφικό της ντεμπούτο είχε ήδη γίνει την ίδια χρονιά με δύο κομμάτια στο - ας το πούμε - soundtrack του μιούζικαλ ''Do I hear a waltz?'' στο Broadway, όπου κρατούσε το ρόλο μιας σκερτσόζας Ιταλίδας. Το ίδιο ακριβώς διάστημα η Φλέρυ Νταντωνάκη τραγουδούσε σε μαγαζιά της ομογένειας Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Ξαρχάκο, κυρίως όμως λαϊκά και δημοτικά τραγούδια. Πιθανώς, μια και ο πρώτος προσωπικός της δίσκος απευθυνόταν στο αγοραστικό κοινό της ομογένειας, ακριβώς γι' αυτό να περιείχε και ανάλογο ρεπερτόριο.

Παρά τον τουριστικό τίτλο του, Fleury - The Isles of Greece (Φλέρυ - Τα νησιά της Ελλάδας), ακόμη και το τουριστικό περιεχόμενο του (Γούναρης, Ατταλίδης, Μωράκης, Καζαντζίδης, Θεοδωράκης κ.α.), ο δίσκος είχε την τύχη να ενορχηστρωθεί ελαφρώς jazzy από τον Gershon Kingsley και να περιέχει το κλαρινέτο του μεγάλου Ελληνοαμερικανού Γκας Βάλι.

Θυμάμαι τώρα σαν όνειρο μια εκπομπή στο Κανάλι 1 του Πειραιά πριν από αρκετά χρόνια, όπου ήμουν καλεσμένος μαζί με τον συνθέτη Σταύρο Παπασταύρου να μιλήσουμε για τη Φλέρυ, και ξαφνικά δεχτήκαμε τηλεφώνημα από έναν 77χρονο μουσικό, που μας πληροφόρησε στον αέρα ότι υπήρξε ακορντεονίστας της Φλέρυς Νταντωνάκη στις ΗΠΑ των μέσων του 1960!

Πέρα από τα τραγούδια των προαναφερθέντων συνθετών, λοιπόν, στο ντεμπούτο άλμπουμ της η Φλέρυ ερμήνευσε και δημοτικά τραγούδια: το ''Ράμπι - Ράμπι'' από την Αρμενία, γνωστό στα ελληνικά από τον Γιάννη Παπαϊωάννου, ένα νησιώτικο Ποτ - Πουρί (Island Medley) και τα παραδοσιακά της Στεριανής Ελλάδας, Ο Γιάννος κι η Παγώνα και Οι Σουλιώτισσες.

Είναι εντυπωσιακό για την περίπτωση αυτής της άγιας ερμηνεύτριας το πως, λίγα χρόνια προτού γνωριστεί με τον Μάνο Χατζιδάκι, δοκιμαζόταν σ' ένα τέτοιο ρεπερτόριο. Προσωπικά, ως ερευνητής και βιογράφος της, δεν με ξενίζει καθόλου το γεγονός. Μέχρι τις μέρες μας ακούγεται η άποψη πως το δημοτικό τραγούδι είναι η προπαίδεια καθενός σοβαρού επίδοξου τραγουδιστή.

Ανατρέχω έτσι στον Μανώλη Ρασούλη και στην Αρλέτα που μου είχαν αφηγηθεί πάνω-κάτω το ίδιο για τη Νταντωνάκη: Ο μεν Ρασούλης έλεγε πως εν έτει 1975 δεν είχε καλύτερο από το να φεύγουν από τη μπουάτ με τη Μαρία Δημητριάδη και τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου για να μαζευτούν σ'ένα σπίτι με τη Φλέρυ να τους τραγουδάει α καπέλα δημοτικά τραγούδια ίσαμε το ξημέρωμα. Η δε Αρλέτα πιθανώς νά'χε βρεθεί κάποιο άλλο βράδυ στο ίδιο σπίτι. ''Είχα ακούσει τη Φλέρυ σε ένα σπίτι στην Πλάκα να τραγουδάει δημοτικά, θεϊκά, αξέχαστα'' ήταν τα λόγια της!

Ακούστε πως ερμηνεύει εδώ τις Σουλιώτισσες από τη Ρούμελη. Η νεανική φωνή της - 28 ετών ήταν τότε - εκτινάσσεται κυριολεκτικά στο ρεφραίν, χαρίζοντας μας μία παράξενη, αντισυμβατική και σαφώς αντιτουριστική - σε σχέση μ' αυτά που έλεγα πριν για το δίσκο - ερμηνεία.

Όταν η Φλέρυ Νταντωνάκη τραγουδάει Έχετε γεια βρυσούλες, πραγματικά βλέπουμε και το κενό, το οποίο απλώνεται μπροστά της! ''Τώρα θα πέσει'' λες ''στο γκρεμό, θα τη χάσουμε'', μα ύστερα ησυχάζει πάλι, κάνει πέντε βήματα πίσω και ο ακροατής ανασαίνει. Μετά την Om Kalthoum, μόνο τη Φλέρυ ''γνώρισα'' με τον κόσμο να ανασαίνει μαζί της.

Αυτό το τραγούδι κι αυτή η ερμηνεία είναι τα μόνα πράγματα που θέλω να κρατήσω μέσα από την ασημαντολογία των τελευταίων 24ώρων. Έτσι, για να αποδειχτεί πως πάντα μέσα από τη στάχτη αναγεννιέται ο φοίνικας!

 

Η φωτογραφία της Φλέρυς Νταντωνάκη είναι του 1965 από το αρχείο μου.

21

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Σωτήρης Ντάλης / «Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και επικεφαλής της Μονάδας Έρευνας για την Ευρωπαϊκή και Διεθνή Πολιτική σχολιάζει τον αντίκτυπο της πανδημίας και της εκλογής Μπάιντεν στην Ευρώπη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Σωτήριος Σέρμπος / «Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Τι σηματοδοτεί η εποχή Μπάιντεν και τι αφήνει πίσω του ο απερχόμενος Πρόεδρος; Απαντά στη LiFO ο Σωτήριος Σέρμπος, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Παν/μιο Θράκης και Ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ελλάδα / Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ο καθηγητής Παιδιατρικής και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια και μέλος της Επιτροπής των Λοιμωξιολόγων του υπουργείου Υγείας μιλά για τα τελευταία δεδομένα της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Νικόλας Σεβαστάκης / Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ένας Γουίλι Σταρκ της εποχής μας. Υπάρχει κάτι σημαντικό που χωρίζει τη λαϊκιστική φαντασία των χρόνων του Μεσοπολέμου –όπως την αναπλάθει το μυθιστόρημα του Γουόρεν– από τα πλήθη που είδαμε να βγαίνουν από τα μεσαιωνικά σπήλαια των social media για να ορμήσουν προς το Καπιτώλιο.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ελλάδα / Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακολογίας, Ευάγγελος Μανωλόπουλος, μιλά στη LiFO για τα εμβόλια και τις φαρμακευτικές αγωγές που εξετάζονται. Απαντά για το δεύτερο κύμα της πανδημίας, εξηγεί ποια είναι η αλήθεια για τις ΜΕΘ, πότε θα αποχωριστούμε τις μάσκες αλλά και πότε προβλέπεται η επάνοδος στην κανονικότητα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τech & Science / Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τι θα σημάνει η γενική χρήση των εμβολίων; Θα εφαρμοστούν νέοι κανόνες σχετικά με τον εμβολιασμό; Πότε προσδιορίζεται η έναρξή του; Και τι γίνεται με τους αρνητές;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Νικόλας Σεβαστάκης / Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Η όποια στρατηγική για τον εμβολιασμό χρειάζεται να είναι σκληρή με τον νεοφασισμό των fake news και της ωμής παραπλάνησης. Την ίδια στιγμή, όμως, πρέπει να εντάξει τις ανησυχίες, τις αντιρρήσεις και τις δεύτερες σκέψεις πολλών ανθρώπων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ελλάδα / Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ο πνευμονολόγος-εντατικολόγος στο νοσοκομείο Παπανικολάου μιλά για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στις ΜΕΘ και τις μελλοντικές ανησυχίες του σχετικά με την πανδημία.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ελλάδα / Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ο καθηγητής Πνευμονολογίας-Εντατικής Θεραπείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών σχολιάζει όλες τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

8 σχόλια
@bosko: Μην με κατατάσσεις στις γνωστές γενικεύσεις περι των ανθρώπων της πόλης που δεν κατέχουν πράμα απο λόγγους και ρουμάνια κλπ. Δεν με ξέρεις. Και άλλο είναι το θέμα εδώ. Η μυθοποίηση και οι αφόρητες συνέπειες της. Ζούμε μια χαρά χωρίς τις ψευτιές. Η μάλλον - ζούμε πολύ καλύτερα χωρίς αυτές.
Πολύ θα ήθελα να γράψω εγώ αυτό αυτή την τελευταία παράγραφο του άρθρου αλλά με πρόλαβες. Εγώ απλά την ξαναγράφω με μια μικρή αλλαγή.¨"Αυτό το τραγούδι κι αυτή η ερμηνεία είναι τα μόνα πράγματα που ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΡΑΤΗΣΟΥΜΕ μέσα από την ασημαντολογία των τελευταίων 24ώρων."
Για να μπερδεψουμε λιγο τα πραγματα με καποιες αληθειες και με καποιες λογικες υποθεσεις> Ο Αλη Πασας διατηρουσε και πολλους Ελληνες, ως αρματωλους του, τους οποιους συμπαθουσε ιδιαιτερα, και ειναι σ αυτους που ενεπνευσε και ενθαρρυνε την ιδεα της επαναστασης και της ανεξαρτησιας. Αυτος μεν ως Αλβανος και αυτοι δε ως Ελληνες. Γι αυτο βεβαια δολοφονηθηκε απο τους Τουρκους. Στα γεγονοτα του Σουλιου, 1804 θα πρεπε ναταν αρκετα νεος ωστε να εχει πρωτοπαλληκαρα του τον Διακο και τον Καραισκακη. Θα μπορουσε ομως καλιστα να ειχε αλλους Ελληνες στην φρουρα του οι οποιοι δεν ξερω αν ειναι γνωστοι. Δε θαταν λοιπον πολυ λογικο και Ελληνες να ελαβαν μερος σ αυτην την περιβοητη σφαγη? Και ισως και παρα πολλοι? Ειναι επισης ιστορικα τεκμηριωμενο οτι οι Σουλιωτες ηταν αλβανοφωνοι (οπως και ο Καραισκακης). Αν λοιπον ξεφυγουμε λιγο απ το νεο-Ελληνικη εθνικη αντιληψη (που ουσιαστικα την εφηυρε ο Metternich και την διαιωνιζει ο Μιχαλολιακος - και οι υπολοιποι τους πιστευουμε) πρεπει να παραδεχτουμε οτι οι εθνικες συνειδησεις τις εποχης πρεπει να ηταν πολυ διαχυτες ιδιαιτερα σε περιοχες οπως Ηπειρος και Μακεδονια. Δεν υπηρχε πολιτικη διαπαιδαγωγισης, οπως ειναι τωρα δεδομενη σ εμας. Ηταν απλως περιοχες της Οθωμανικης αυτοκρατοριας, αφημενες στην τυχη, αρκει να πληρωνουν τους φορους υποταγης στην Πυλη και να μην κανουν φασαριες. Για να ριξουμε κι αλλο μπερδεμα στην υποθεση, πρεπει να αναγνωρισουμε οτι την εποχη εκεινη μεχρι τουλαχιστον το τελος του 2ουΠΠ, η Αλβανια δεν θεωρουνταν κατ εξοχην Μουσουλανικη χωρα. Κατα το 1804 ισως χριστιανοι Αλβανοι να ηταν η πλειοψηφια, οι περισσοτεροι καθολικοι, και μερικοι ορθοδοξοι. Γι αυτο και συγκεκριμενα ο Αλη Πασας χαρακτηριζεται ως "Τουρκαλβανος", οχι επειδη ηταν Τουρκος αλλα επειδη ηταν μουσουλμανος. Οι ιδιοι οι Αλβανοι γενικωτερα καταλογιζουν τον βιαιο εξισλαμισμο τους εξ αιτιας των Τουρκων και ειναι ενας απο τους λογους που μεχρι τωρα τους εχθρευονται, οπως πχ εμεις. Ας μη ξεχναμε οτι ο τελευταιος πρωθυπουργος της Αλβανιας πριν τον κομμουνισμο ηταν ορθοδοξος αρχιεπισκοπος, και μαλιστα πολυ σεβαστος. Συμφωνα με αυτα τα δεδομενα, μου φαινεται λιγο απιθανο αυτη η σφαγη να εγινε εξ αιτιας εθνικης η θρησκευτικης διαφορας. Ηταν περισσοτερο σφαγη γοητρου. Οι ανθρωποι δεν ξεσηκωθηκαν επειδη ηταν "Ελληνες" εναντιο καποιων Αλβανων, οι οποιοι ειχαν πρωτπαλληκαρα Ελληνες επισης, ειναι γελοιο. Οι Σουλιωτες, αμορφωτοι ανθρωποι, δεν ξεραν τη εθνικοτητα ειχαν, ουτε μαλλον τους ενδιεφερε, ξεσηκωθηκαν επειδη ο Αλη Πασας θα τους φεροταν βαναυσα. Ηταν αγριανθρωπος, αυτο να λεγεται. Η κυρα Φρωσυνη Αλβανεζα να ηταν, τα ιδια θα παθαινε. Ηταν ομως ο κοτζαμπασης τσαμπουκαλης της περιοχης, αυτοι, ανοικαν στη δικαιοδοσια του κι οταν ξεσηκωθηκαν το πηρε προσωπικα. Να μην πω οτι επειδη αυτοι ηταν αλβανοφωνοι, ο Αλη πασας θα θιχτηκε ιδιαιτερα διοτι ισως τους θεωρουσε δικους του. Δηλαδη, το Σουλι ισως να ητανε ενα "φεουδαρχικου" τυπου καθαρισμα λογαριασμων, το οποιο αργοτερα μεταφραστηκε ως αγριοτητα εναντιων Ελληνων. Δεν θελω ομως να τοποθετηθω αρνητικα γενικως με τις απειρες αγριοτητες που οντως διεπραξαν οι Τουρκοι, οπως στη Χιο, στα Ψαρα, και πιστευω σε εκατονταδες αλλα μερη, αληθινες βιαιοπραγιες με εθνικο χαρακτηρα. Δυστυχως πολλες πραγματικες δεν μηναν στους θρυλους. Εμεινε μια εθνικα ατοπη βιαιοτητα καποιου Αλβανου κοτζαμπαση ο οποιος ειχε πρωτοπαλληκαρα καποιους απο του σπουδαιοτερους μετεπειτα Ελληνες αγωνιστες. Αυτο ομως που κανει εντυπωση ειναι μια καπως ασκοπη και ισως ανευγνωμονη εχθρικοτητα απ τους Ελληνες ενος Τουρκαλβανου κοζαμπαση, παρομοιου βελινεκους με τους Μαυρομιχαλεους, οι οποιοι κατεστρεψαν ολοκληρη χωρα, οχι μονο το Σουλι.Τι να πω, βγαλτε ακρη...
κύριε Γεωργανόπουλε, σας ευχαριστώ για τη...σεντονιάδα!θα τη διαβάσω προσεχτικά.είναι στη διάθεση της κρίσης των αναγνωστών του blog.ας ''βγάλουν άκρη'' αυτοί, όπως λέτε κι εσείς.
Φανταστικά!Αλλά Λάιφο μόνο στα Αθηναϊκά σχολεία για προετοιμασία σωστή στα χαρακώματα του Γκαζιού,εδώ στην Θεσσαλονίκη θα διδάσκεται το Soul για το μέτωπο της Βαλαωρίτου.Όσοι σύντροφοι καταφέρουν και δραπετεύσουν στο εξωτερικό θα τους βρούνε συνδεσμοί μας και θα τους μοιράζουν αντιεξουσιαστικές προκυρήξεις από την βίβλο του 01!