Το πρώτο Τσοντοκόμικ, με το χαρακτηριστικό ροζ εξώφυλλο, που αρχικά κυκλοφόρησε στο Comicdom Con του 2019, είχε γίνει ανάρπαστο. Ο ενθουσιασμός του κοινού για μια ιδιαίτερη συλλογή ερωτικών ιστοριών ήταν τόσο μεγάλος που παρά την πανδημία και την αναβολή που αυτή έφερε, οι δημιουργοί αποφάσισαν χωρίς δεύτερη σκέψη να προχωρήσουν στη δεύτερη συλλογή. Σε αυτή, 13 θηλυκότητες δημιουργούν 13 χαρακτήρες που «πηδούν» κυριολεκτικά και μεταφορικά από τη μια ιστορία στην άλλη. Περιπτεράδες και πορνοστάρ, ρωσοπόντιοι και ερασμίτες, σουβλατζίδικα, γκαλερί, πολλές πολυκατοικίες και τουλάχιστον ένα παράνομο μαντείο συνδυάζονται για να αποδώσουν μια πολύπλευρη τσόντα με φόντο το αστικό τοπίο της Αθήνας.
Αυτό το εγχείρημα είχε όμως κάτι το διαφορετικό. Βασίστηκε σε μια καμπάνια που είχε ως βάση το kickstarter. Κάποιος δηλαδή μπορεί να στηρίξει τη δημιουργία του κόμικ χρηματοδοτώντας την και κάνοντας pre-order από αυτόν τον σύνδεσμο. Η ανταπόκριση του κόσμου και οι στόχοι που πιάνονταν ο ένας μετά τον άλλον έδειξαν ότι το ρεύμα του Τσοντοκόμικ2 είναι μεγάλο και οι ιστορίες σεξουαλικής απόλαυσης πιο ποθητές από ποτέ.
Υπάρχουν νέοι καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες που σπάνε τα στεγανά και σχεδιάζουν ερωτικά κόμικ όπως αυτοί και αυτές θέλουν, χωρίς να ακολουθούν την πεπατημένη, χωρίς να βασίζονται στα στερεότυπα που πολλές φορές είναι προβληματικά αλλά παρουσιάζοντας μια νέα οπτική, και αυτό είναι πολύ καλό, είναι μια φρέσκια πνοή στη σκηνή των ελληνικών κόμικ.
«Όποτε μας ρωτούν πώς ξεκινήσαμε, κάνω flashback στο Comicdom Con 2018, όπου μόλις έχω γνωρίσει τη Στέλλα, ένα άτομο του οποίου τη δουλειά ξέρω και θαυμάζω αρκετό καιρό και για κάποιο λόγο η πρώτη μου συζήτηση μαζί της είναι, “ρε, ξέρεις τι θα ήταν τέλειο; Να κάναμε τσόντες όλοι μαζί”», λέει η Γεωργία γελώντας. Μαζί με τη Στέλλα και τη Λουκία, τρεις από τις δημιουργούς, περιγράφουν πώς γεννήθηκε η ιδέα του Τσοντοκόμικ και πώς εξελίχθηκε μέχρι σήμερα.
«Η Στέλλα ψήθηκε και αρκετά σύντομα το συζητήσαμε με τη Λουκία και με τα άλλα κορίτσια», συνεχίζει. «Όταν μιλάμε για αυτοεκδόσεις συνήθως σκοπεύουμε να τις δείξουμε σε κάποιο con γιατί αλλιώς δεν βγαίνουν τα έξοδα της εκτύπωσης. Έχεις στο μυαλό σου ότι θα τυπώσεις, θα πληρώσεις και θα βγάλεις τα έξοδα στο φεστιβάλ, οπότε και το πρώτο τσοντοκόμικ σκεφτήκαμε αμέσως ότι πρέπει να το προετοιμάσουμε για τον con της επόμενης χρονιάς και γιατί αυτός θα ήταν ο τρόπος να καλυφθούμε οικονομικά. Με αυτό τον τρόπο κάναμε το δύο, το ετοιμάζαμε για να παρουσιαστεί πέρσι τον Απρίλιο. Έτσι, "αναγκαστήκαμε" να φτάσουμε στο kickstarter. Δεν είναι καθόλου κακή επιλογή, απλά αυτές οι ιδιαίτερες συνθήκες μας έδωσαν μια διαφορετική επιχειρηματική διέξοδο».
Το kickstarter
Στέλλα: Το πρώτο τσοντοκόμικ πήγε πάρα πολύ καλά στο πρώτο con που παρουσιάστηκε, και μετά την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, είδαμε ότι στα κομιξάδικα μας το ζητούσαν ακόμη, όπως και ο κόσμος και από τη στιγμή που είδαμε ότι υπήρχε όλο αυτό το θετικό feedback είπαμε να δοκιμάσουμε το kickcstarter γιατί υπάρχει στήριξη.
Γεωργία: Το μόνο που είχαμε σκεφτεί ήταν να πούμε η καθεμία στο instagram ή στο facebook ότι θα κάνουμε αυτό, κάντε pre-orders για να βγουν τα λεφτά της παραγγελίας. Απλά το θέμα με το kickstarter είναι ότι με έναν τρόπο βρίσκεις μια διέξοδο σε πολύ πιο διεθνή κοινά, το οποίο για εμάς είναι μόνο καλό γιατί πολλές φορές η σκηνή είναι λίγο κλεισμένη στη μιζέρια της και πάρα πολλοί νέοι δημιουργοί που έχουν μεγάλο potential να κάνουν πράγματα πρέπει να σκέφτονται ότι υπάρχουν τα φεστιβάλ και ότι έτσι είναι τα πράγματα εδώ, πως ό,τι κάνεις θα είναι μέσα από μια αυτοέκδοση. Ενώ, αν ξεκινήσεις με το σκεπτικό ότι δεν υστερεί σε τίποτα η δουλειά σου από άλλες που κυκλοφορούν, γιατί να μην κάνεις ένα kickstarter;
Το ερωτικό κόμικ
Λουκία: Νομίζω ότι ανέκαθεν υπήρχε το ερωτικό κόμικ, έστω και στα αυστηρά ελληνικά πλαίσια, απλά είχε περισσότερο τη χροιά του underground comic. Ήταν, κατά κανόνα, στα πλαίσια κάποιου φανζίν, κάποιας αυτοέκδοσης ή ενήλικων περιοδικών ποικίλης ύλης, δηλαδή δεν ήταν κάτι αυτόνομο. Απλά τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται το περίφημο «νέο αίμα» στη σκηνή των κόμικ, τουλάχιστον κατά τη δική μου εκτίμηση, που δεν περιορίζεται μόνο στα παραδοσιακά πρότυπα σε ό,τι αφορά το ερωτικό κόμικ. Υπάρχουν νέοι καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες που σπάνε τα στεγανά και σχεδιάζουν ερωτικά κόμικ όπως αυτοί και αυτές θέλουν, χωρίς να ακολουθούν την πεπατημένη, χωρίς να βασίζονται στα στερεότυπα που πολλές φορές είναι προβληματικά αλλά παρουσιάζοντας μια νέα οπτική, και αυτό είναι πολύ καλό, είναι μια φρέσκια πνοή στη σκηνή των ελληνικών κόμικ.
Στα πλαίσια ενός προσωπικού project τις τελευταίες ημέρες χρειάστηκε να ερευνήσω τα «ιερά τέρατα» της ευρωπαϊκής - γαλλοβελγικής σκηνής, που έγιναν διάσημα σχεδιάζοντας ενήλικα κόμικ και τα οποία κατά κανόνα ανήκαν στην αριστερά και θεωρήθηκαν σύμβολα προοδευτικότητας. Οπότε επιβεβαιώνω το πόσο συνυφασμένη ήταν η προοδευτικότητα και η λεγόμενη «ανοιχτομυαλιά», όχι μόνο στο πολιτικό, κοινωνικό πλαίσιο αλλά και στο ερωτικό, δηλαδή όσο πιο ακραία και πιο προκλητικά ήταν αυτά που σχεδίαζες τόσο πιο ανοιχτόμυαλο σε θεωρούσαν. Ότι χτύπαγες το κατεστημένο και τη συντηρητική κοινωνία, ενώ στην πραγματικότητα, βλέποντας τα έργα όλων αυτών των διάσημων καλλιτεχνών με σημερινή ματιά, θα δούμε ότι ήταν πολύ προβληματικά σε αρκετά σημεία, όσον αφορά και την απεικόνιση της γυναίκας κ.λπ. Οριακά cringe-άρεις βλέποντάς τα, χωρίς να αμφισβητείς βέβαια το καλλιτεχνικό κομμάτι, την καλλιτεχνική αξία, αλλά βέβαια, καθαρά σαν έργα ή όσον αφορά τα μηνύματά τους, είναι λίγο «κάπως».
Τσοντοκόμικ 2
Γεωργία: Είπαμε ότι το δεύτερο κόμικ χρειάζεται κάποιο στοιχείο που να είναι ενδιαφέρον, να μην είναι απλά άλλες δέκα ασύνδετες ερωτικές ιστορίες. Η Αλκυόνη πρότεινε να κάνουμε έναν χαρακτήρα που περνάει από διάφορα one night stands, αλλά καταλήξαμε στο να δημιουργήσει η καθεμία έναν χαρακτήρα και μετά να διαλέξουμε πώς θα ενωθούν. Είναι σαν να παίζεις Sims ή Barbie (γέλια). Νομίζω ότι αυτό βοήθησε πάρα πολύ στη συνεργασία, επειδή έπρεπε να συζητάμε τα στοιχεία των χαρακτήρων μας. Συνεργαζόμασταν για να διορθώσουμε, πολλές φορές, τον ρυθμό της ιστορίας ή το σχέδιο. Είναι άλλο πράγμα να κάνεις μια ιστορία λίγο πριν από το con και να μην έχεις χρόνο να τη δείξεις σε κάποιον, οπότε να φεύγει με όλα τα λάθη που μπορεί να έχει. Ενώ αναγκαστικά, εάν ο χαρακτήρας μου κάνει σεξ με τον χαρακτήρα μιας άλλης δημιουργού, θα της στείλω κάθε προσχέδιο και θα της πω «πώς σου φαίνεται αυτή η οπτική γωνία; Λειτουργεί αυτό; Θα το έκανε αυτό ο χαρακτήρας σου; Είναι έτσι το πουλί του χαρακτήρα σου»; Πρέπει να συνεννοηθούμε μέχρι και γι' αυτό. Οπότε η εμπειρία του πρώτου μαζί με αυτή την πιο στενή συνεργασία του δεύτερου μας έχουν κάνει μια πάρα πολύ δεμένη ομάδα.
Η Αθήνα
Γεωργία: Η Αθήνα μπήκε στο πλαίσιο λιγότερο ως ο ερωτικός τόπος συνάντησης αλλά περισσότερο ως backround, με όλα τα αστεία, με τα λεωφορεία, τις χουλιγκανιές, τα γήπεδα. Έχουμε ένα χαρακτήρα που είναι ΑΕΚτζής και έχει σημαιάκι της ΑΕΚ μέσα στο περίπτερο.
Nιώθω ότι όταν ξανανοίξουν τα μπαρ -ίσως στο μέλλον πιο πολύ με εμβόλια- όλοι θα φασώνονται παντού και συνέχεια. Ότι δεν θα χρειάζεται να κάνουν κουβέντα με κάποιον στο μπαρ, απλά θα φασώνονται σαν να μην υπάρχει αύριο.
Feedback
Γεωργία: Εμένα μου αρέσουν πολύ και αυτοί που λένε ότι δεν είναι αρκετά τσόντα και αυτοί που λένε ότι παραείναι τσόντα. Εγώ το βρίσκω «appropriately τσόντα», δηλαδή κάποιες, όπως η δική μου ιστορία στο πρώτο τεύχος, είναι πολύ διακριτικές, άλλες μπορεί να είναι πολύ πιο explicit. Νομίζω ότι υπάρχουν διάφορα πεδία στα οποία, ανάλογα με το πού κινείσαι, με κάποιο θα ταυτιστείς. Νομίζω ότι το τσοντοκόμικ μου έχει δημιουργήσει καλύτερη επικοινωνία με συντρόφους. Είμαι με κάποιον και έχει δει κάτι, το βλέπουμε για πλάκα και μου λέει «α, αυτό το έχεις δοκιμάσει;». Προφανώς έχει να κάνει και με το άτομο που είσαι εκείνη τη στιγμή, αλλά σίγουρα έχει βοηθήσει λίγο στο να πούμε αστείες ιστορίες σεξουαλικότητας και να βρούμε πράγματα που θα θέλαμε να δοκιμάσουμε στο μέλλον, οπότε είναι ένα πολύ καλό σεξουαλικό βοήθημα (γέλια).
Όταν βρισκόμασταν στα φεστιβάλ είχαμε όλων των ειδών τα σχόλια. Πολλές φορές ο κόσμος δεν μπορεί να κάνει σχόλια εκείνη τη στιγμή μπροστά μας, αλλά είχα δει αρκετά μηνύματα, στο Instagram, κυρίως μετά το φεστιβάλ και από κοπέλες που είπαν πόσο χάρηκαν που είδαν κάτι τέτοιο. Εννοείται ότι αγαπημένοι μας πελάτες είναι τα 15χρονα-25χρονα αγόρια που ανοίγουν, κλείνουν το κόμικ, λένε «χα, βυζιά» και φεύγουν. Τα πιο ενδελεχή σχόλια όμως έρχονταν μετά.
Μπορεί να βοηθήσει στη σεξουαλική απελευθέρωση;
Στέλλα: Δεν έχουμε κάνει Βίβλο για το σεξ, δεν έχουμε ψευδαισθήσεις για το τι έχουμε φτιάξει, απλά θέλαμε να ζωγραφίσουμε τσόντες και το κάναμε. Πέρα από αυτό, λειτουργεί λίγο συνδυαστικά με το ίντερνετ για το πώς αυτό καταπολεμάει το σεξουαλικό περιεχόμενο, ενώ είναι κάτι που προσπαθεί να το ψάξει ο καθένας. Εάν δηλαδή βοηθήσει να βγει κάποιο κίνητρο για κάποιο sexual awakening, εγώ θα είμαι πάρα πολύ περιφανή για τη δουλειά μου.
Όλες εντυπωσιάζονται και λένε «οι γυναίκες που κάνουν κόμικ», ενώ στα cons υπάρχουν σταθερά γυναίκες καλλιτέχνιδες που κάνουν τσόντες. Είναι πάρα πολλές που έχουν κάνει τσόντες και σε κόμικ και σε illustration, οπότε δεν καταλαβαίνω αυτήν τη συνεχή έκπληξη που υπάρχει κάθε φορά. Τα στοιχεία είναι ακριβώς μπροστά σας.
Γεωργία: Πιστεύω ότι υπάρχουν ακόμη πολλά στερεότυπα παντού. Το αποκορύφωμα, είναι ότι μια κοπέλα είχε ποστάρει κάποια στιγμή σε ένα group στο facebook για κόμικ το kickstarter, γράφοντας «ουάου, δείτε τι κάνουν τα κορίτσια» και από κάτω υπάρχει ένα σχόλιο «εγώ πάντως δεν πιστεύω ότι οι γυναίκες βρίσκουν τις ζωγραφισμένες τσόντες και τα pin ups ελκυστικά».
Πάρα πολλοί άνθρωποι πρέπει να πιστεύουν ότι εμείς θεωρούμε πως είμαστε απίστευτες φεμινίστριες που κάνουμε κάτι τέτοιο και ότι θέλουμε να μπούμε στο αντρικό μάτι ή οτιδήποτε. Στην πραγματικότητα απλά θέλουμε να έχουμε έναν χώρο να εκφράσουμε πράγματα που σκεφτόμαστε, που νιώθουμε, και δεν χρειάζεται να υπάρχει μια απίστευτη δυναμική. Θεωρώ ότι αυτό που κάνουμε είναι μια φεμινιστική πράξη, αλλά δεν ήταν αυτός ο αρχικός σκοπός ή ο λόγος που το αρχίσαμε.
Λουκία: Δεν είπαμε «πάμε να κάνουμε ένα κόμικ με τσόντες για να δείξουμε αυτό και αυτό». Και μόνο η πράξη μας αυτή, στην οποία στην αρχή 'ήμασταν δέκα και τώρα δεκατρείς κοπέλες, το ότι δουλέψαμε πολύ, εκδώσαμε ένα τεύχος και τώρα πάμε να κάνουμε και δεύτερο, χωρίς να έχουμε κανέναν μεσάζοντα, κανέναν editor να μας λέει τι να βάλουμε και τι να μη βάλουμε, κάνοντας αυτό που θέλουμε, είναι από μόνο του, κατά την άποψή μου, μια φεμινιστική πράξη.
Μπορείτε να κάνετε pre-order το τσοντοκόμικ εδώ
Οι δημιουργοί:
Κορίννα Μέι Βεροπούλου (@korinnamei)
Στέλλα Στεργίου (@star.chaser.stella)
Λουσάκι (@lussy_tzo)
Ρομπέρτα Γιαϊτζόγλου Watkinson
Κατερίνα Μ. (@light.in.the.storm)
Poisoner (@poisoner_art)
Σιλένα Νικολοπούλου (@silenaart)
Σμαρ (@smarmakescomics)
Γεωργία Ζάχαρη (@tiganopsomo)
Σιαδώρα (@siadora)
Έλενα Γώγου (@elenagarts)
Ultramarie (@_ultramaria)
Βαμπιροπούλα (@vabiropula)
*Στο Τσοντοκόμικ #1 συμμετείχαν και οι: Ραφαέλλα Κόνη και Darina Miroshnichenko, με την Darina στο σχεδιασμό εξωφύλλου.
